Οι στίχοι αυτοί

Μ’ όλη τη δραματικότητά της η κατοχή ήταν και μια εποχή έξαρσης, ανάτασης, ελπίδας. Τα ανθρωπάκια έγιναν ξαφνικά Άνθρωποι, ο μικρός κι ανώνυμος τεντώθηκε στα όρια του μεγαλείου. Στην περίοδο του εμφύλιου οι άνθρωποι εκβιάστηκαν να γίνουν ανθρωπάκια, οι μεγάλοι να σκύψουν, να ταπεινωθούν, να τσακίσουν, να γίνουν ανώνυμος πολτός.
Αν στην κατοχή εμείς οι τότε νέοι αποκτήσαμε συνείδηση της ανθρωπιάς, στα κατοπινά χρόνια υποχρεωθήκαμε να πιούμε ως τον πάτο το δηλητήριο της απανθρωπίας. Στην κατοχή το χαμόγελο δεν έ­λειψε από τα χείλη, το ανέκδοτο έπαιρνε και έδινε, οι αναμνήσεις μας σήμερα μπλέκονται με πικρές νο­σταλγίες και ήχους από ακορντεόν. Κανείς δεν αποπειράθηκε - γιατί δεν μπορεί - να μιλήσει με χιούμορ για τα χρόνια του 1946 - 1950. Η κατοχή είναι ένας πολύχρωμος πίνακας όπου το μαύρο δένει παράδοξα αρμονικά με το κόκκινο, με το γαλάζιο, με όλα τα χρώματα της ίριδας. Το χρώμα του εμφύλιου είναι το μαύρο, ένα απέραντο απ' άκρη σ’ άκρη μαύρο κι η μνήμη δεν μπορεί να ρίξει πουθενά μια ευφρόσυνη ματιά.

Con tutta la sua drammaticità, l’occupazione fu anche un momento di esaltazione, elevazione, speranza. Le persone piccole sono diventate improvvisamente Umani, il piccolo e il senza nome é stato proiettato ai limiti della grandezza. Durante la guerra civile, le persone erano ricattate per diventare piccole, quelle grandi per essere piegate, umiliate, schiacciate sino a essere ridotte in una poltiglia anonima.
Se durante l’occupazione noi giovani dell’epoca acquisimmo una coscienza umana, negli anni successivi fummo costretti a bere fino in fondo il veleno della disumanità. Durante l’Occupazione il sorriso non mancava sulle nostre labbra, lo scherzo veniva proposto e ricevuto, i nostri ricordi di oggi si mescolano con una nostalgia amara e il suono della fisarmonica. Nessuno ha cercato - perché non può - di parlare con umorismo degli anni 1946 - 1950. L’Occupazione è un dipinto colorato in cui il nero si fonde paradossalmente in armonia con il rosso, con il blu, con tutti i colori dell'arcobaleno. Il colore della guerra civile è il nero, un nero immenso da un capo all'altro, e la memoria non riesce a gettare uno sguardo spensierato da nessuna parte. [Manolis Anagnostakis]