צום ערשטן מאָל האָט ער איר געזען [1]
ון איר געבעטן אַלײן
װען ער האָט קױפֿן דאָס געװאָלט
און זײַט שױן דאַן
פֿלעגט ער נישט אָפּטרעטן
אָפֿט נאָר בײַ איר געבעטן
זײַ מײַן איך שיט דיך אָן מיט גאָלד
איך בין דער פּאָריץ
פֿון גאַנצן שטעטל
לײג דײַן קאַפּצאָניש קלײדל
װאַרט, אַ באַס־מאַלקע מאַך איך דיך
איך װיל גאָר פֿון דיר
גאָר אַ קלײנעם נאַדן
זאָלסט דו זיך פֿאַר מיר אָפּשמאַדן
אין מײַנע פּאַלאַצן נעם איך דיך צו זיך
אױ דו מײַן באַשערטער
דײַנע זיסע װערטער
זענען אַזױ שײנ װי דו
אָבער טאַטע־מאַמע און דאָס גאַנצע שטעטל
שעלטן װעלן מיך
רבקל'ה דו קלײנע
דו צניעס'דיקע שײנע
איז אַנטלאָפֿן מיט אַ גױ
און אַשטאָט אַ שול גאָר אין אַ קלױסטער דאָרט
װעל איך נאָר זײַן איר פֿרײַנד
!אַ יאָמער, אַ געװאַלד! אַ געשרײ!
אין שטעטל אױ דאָס װעט זײַן
זײער גרױל
דער טאַטע־מאַמע עסװײנט
דער ברודער־שװעסטער און אױך
דאָס גאַנצע הױז
דאָס איז מײַן באַשערטער
זײַנע זיסע װערטער
זאָלן בלײַבן הײליק רײן
אָבער אונזער ליבע
אונזער הײליקע ליבע
זאָל בלױז אַ חלום זײַן
ון איר געבעטן אַלײן
װען ער האָט קױפֿן דאָס געװאָלט
און זײַט שױן דאַן
פֿלעגט ער נישט אָפּטרעטן
אָפֿט נאָר בײַ איר געבעטן
זײַ מײַן איך שיט דיך אָן מיט גאָלד
איך בין דער פּאָריץ
פֿון גאַנצן שטעטל
לײג דײַן קאַפּצאָניש קלײדל
װאַרט, אַ באַס־מאַלקע מאַך איך דיך
איך װיל גאָר פֿון דיר
גאָר אַ קלײנעם נאַדן
זאָלסט דו זיך פֿאַר מיר אָפּשמאַדן
אין מײַנע פּאַלאַצן נעם איך דיך צו זיך
אױ דו מײַן באַשערטער
דײַנע זיסע װערטער
זענען אַזױ שײנ װי דו
אָבער טאַטע־מאַמע און דאָס גאַנצע שטעטל
שעלטן װעלן מיך
רבקל'ה דו קלײנע
דו צניעס'דיקע שײנע
איז אַנטלאָפֿן מיט אַ גױ
און אַשטאָט אַ שול גאָר אין אַ קלױסטער דאָרט
װעל איך נאָר זײַן איר פֿרײַנד
!אַ יאָמער, אַ געװאַלד! אַ געשרײ!
אין שטעטל אױ דאָס װעט זײַן
זײער גרױל
דער טאַטע־מאַמע עסװײנט
דער ברודער־שװעסטער און אױך
דאָס גאַנצע הױז
דאָס איז מײַן באַשערטער
זײַנע זיסע װערטער
זאָלן בלײַבן הײליק רײן
אָבער אונזער ליבע
אונזער הײליקע ליבע
זאָל בלױז אַ חלום זײַן
[1] טראַנסקריפּציע / Trascrizione / Transcription
tsum ershtn mol hot er ir gezen
un ir gebetn aleyn
ven er hot koyfn dos gevolt
aun zayt shoyn dan
flegt er nisht optretn
oft nor bay ir gebetn
zay mayn ikh shit dikh on mit gold
ikh bin der porits
fun gantsn shtetl
leyg dayn kaptsonish kleydl
vart, a bas-malke makh
ikh dikh ikh vil gor fun dir
gor a kleynem nadn
zolst du zikh far mir opshmadn
in mayne palatsn nem ikh dikh tsu zikh
aoy du mayn basherter
dayne zise verter
zenen azoy sheyn vi du
ober tate-mame aun dos gantse
shtetl sheltn veln mikh
rbkl'h du kleyne
du tsnyes'dike sheyne
iz antlofn mit a goy
aun ashtot a shul gor in a kloyster dort
vel ikh nor zayn ir fraynd !
a yomer, a gevald! a geshrey!
in shtetl aoy dos vet zayn
zeyer groyl
der tate-mame esveynt
der bruder-shvester aun aoykh
dos gantse hoyz
dos iz mayn basherter
zayne zise verter
zoln blaybn heylik reyn
ober aunzer libe
aunzer heylike libe
zol bloyz a khlum zayn
tsum ershtn mol hot er ir gezen
un ir gebetn aleyn
ven er hot koyfn dos gevolt
aun zayt shoyn dan
flegt er nisht optretn
oft nor bay ir gebetn
zay mayn ikh shit dikh on mit gold
ikh bin der porits
fun gantsn shtetl
leyg dayn kaptsonish kleydl
vart, a bas-malke makh
ikh dikh ikh vil gor fun dir
gor a kleynem nadn
zolst du zikh far mir opshmadn
in mayne palatsn nem ikh dikh tsu zikh
aoy du mayn basherter
dayne zise verter
zenen azoy sheyn vi du
ober tate-mame aun dos gantse
shtetl sheltn veln mikh
rbkl'h du kleyne
du tsnyes'dike sheyne
iz antlofn mit a goy
aun ashtot a shul gor in a kloyster dort
vel ikh nor zayn ir fraynd !
a yomer, a gevald! a geshrey!
in shtetl aoy dos vet zayn
zeyer groyl
der tate-mame esveynt
der bruder-shvester aun aoykh
dos gantse hoyz
dos iz mayn basherter
zayne zise verter
zoln blaybn heylik reyn
ober aunzer libe
aunzer heylike libe
zol bloyz a khlum zayn
envoyé par Riccardo Gullotta - 22/10/2021 - 23:11
Langue: anglais
ענגליש איבערזעצונג / English translation / Traduzione inglese / Traduction anglaise / Englanninkielinen käännös :
mappamundi
mappamundi
RIVKELE
He saw her first
when he went to buy something
and after that time
would go often and ask her
"Be mine, I'll shower you with gold.
I'm the town's nobleman.
Put aside your pauper's clothes.
Wait, I'll make you a queen.
I won't ask more than a small dowry.
For me you'll convert,
and in my palace I'll take you to me..."
Oh, you my destined one,
your sweet words
are as beautiful as you are
But my father and mother and the whole town
will curse me:
"Rivkele the small charming beautiful one
has run off with a Christian
And instead of a synagogue she goes to church."
I'll only be your friend.
A huge outcry in town,
that would be a real horror
My father and mother would cry,
my brother and sister and the whole house
This is my beloved.
Your sweet words
shall remain holy and pure
But our love, our holy love,
must remain a dream.
He saw her first
when he went to buy something
and after that time
would go often and ask her
"Be mine, I'll shower you with gold.
I'm the town's nobleman.
Put aside your pauper's clothes.
Wait, I'll make you a queen.
I won't ask more than a small dowry.
For me you'll convert,
and in my palace I'll take you to me..."
Oh, you my destined one,
your sweet words
are as beautiful as you are
But my father and mother and the whole town
will curse me:
"Rivkele the small charming beautiful one
has run off with a Christian
And instead of a synagogue she goes to church."
I'll only be your friend.
A huge outcry in town,
that would be a real horror
My father and mother would cry,
my brother and sister and the whole house
This is my beloved.
Your sweet words
shall remain holy and pure
But our love, our holy love,
must remain a dream.
envoyé par Riccardo Gullotta - 23/10/2021 - 15:08
Langue: italien
Traduzione italiana / איטאַליעניש איבערזעצונג / Italian translation / Traduction italienne / Italiankielinen käännös:
Riccardo Gullotta
Riccardo Gullotta
RIVKELE
La vide la prima volta
quando andò a comprare qualcosa
e dopo quella volta
ci andò spesso e le chiedeva
"Sii mia, farò scendere su di te una pioggia d'oro.
Sono il nobile della città.
Metti da parte i tuoi miseri cenci.
Pensa, farò di te una regina.
Non chiederò che una piccola dote.
Ti convertirai per me,
e ti porterò da me nel mio palazzo..."
Oh, tu uomo del mio destino,
le tue parole sono dolci
e belle come te
Ma mio padre e mia madre e l'intera città
mi malediranno:
"Rivkele quella affascinante e bella piccola
è scappata con un cristiano
E invece di andare in una sinagoga va in chiesa».
Ti sarò soltanto amica.
Un grande clamore in città
sarebbe davvero disgustoso.
Mio padre e mia madre,
mio fratello e mia sorella e tutta la parentela ne piangerebbero.
Questo è il mio amato.
Le tue dolci parole
rimarranno sante e pure
ma il nostro amore, il nostro amore santo,
é costretto a rimanere un sogno.
La vide la prima volta
quando andò a comprare qualcosa
e dopo quella volta
ci andò spesso e le chiedeva
"Sii mia, farò scendere su di te una pioggia d'oro.
Sono il nobile della città.
Metti da parte i tuoi miseri cenci.
Pensa, farò di te una regina.
Non chiederò che una piccola dote.
Ti convertirai per me,
e ti porterò da me nel mio palazzo..."
Oh, tu uomo del mio destino,
le tue parole sono dolci
e belle come te
Ma mio padre e mia madre e l'intera città
mi malediranno:
"Rivkele quella affascinante e bella piccola
è scappata con un cristiano
E invece di andare in una sinagoga va in chiesa».
Ti sarò soltanto amica.
Un grande clamore in città
sarebbe davvero disgustoso.
Mio padre e mia madre,
mio fratello e mia sorella e tutta la parentela ne piangerebbero.
Questo è il mio amato.
Le tue dolci parole
rimarranno sante e pure
ma il nostro amore, il nostro amore santo,
é costretto a rimanere un sogno.
envoyé par Riccardo Gullotta - 23/10/2021 - 19:39
Langue: polonais
Polskie tłumaczenie / פוילישע איבערזעצונג / Traduzione polacca / Polish translation / Traduction polonaise / Puolankielinen käännös:
Ola Bilińska
Ola Bilińska
RIVKELE
Po raz pierwszy ujrzał ją, gdy przyszedł kupić coś w sklepie. Od tamtej pory często zachodził i mówił jej „Bądź moja, obsypię cię złotem! Jestem najbogatszy w tym miasteczku. Porzuć swoje łachmany, a uczynię cię królową. Wystarczy mi twój skromny posag. Dla mnie nawrócisz się i pojedziesz ze mną do mojego pałacu...”
O, mój przeznaczony, twoje słodkie słowa są równie piękne, co ty sam. Lecz mój ojciec i matka, i całe miasteczko, wyklną mnie: „Riwkele, nasza mała, czarująca, piękna, uciekła z gojem! I zamiast do bożnicy, chodzi do kościoła.”
Będę twoją przyjaciółką. Jakiż byłby szum w miasteczku, to byłaby naprawdę zgroza!
Lamentujący matka i ojciec, mój brat, i siostra, i cały dom!
Oto mój kochany, twoje słodkie słowa już na zawsze będą święte i czyste.
Lecz nasza miłość, nasza święta miłość, pozostanie tylko snem…
Po raz pierwszy ujrzał ją, gdy przyszedł kupić coś w sklepie. Od tamtej pory często zachodził i mówił jej „Bądź moja, obsypię cię złotem! Jestem najbogatszy w tym miasteczku. Porzuć swoje łachmany, a uczynię cię królową. Wystarczy mi twój skromny posag. Dla mnie nawrócisz się i pojedziesz ze mną do mojego pałacu...”
O, mój przeznaczony, twoje słodkie słowa są równie piękne, co ty sam. Lecz mój ojciec i matka, i całe miasteczko, wyklną mnie: „Riwkele, nasza mała, czarująca, piękna, uciekła z gojem! I zamiast do bożnicy, chodzi do kościoła.”
Będę twoją przyjaciółką. Jakiż byłby szum w miasteczku, to byłaby naprawdę zgroza!
Lamentujący matka i ojciec, mój brat, i siostra, i cały dom!
Oto mój kochany, twoje słodkie słowa już na zawsze będą święte i czyste.
Lecz nasza miłość, nasza święta miłość, pozostanie tylko snem…
envoyé par Riccardo Gullotta - 23/10/2021 - 19:43
Langue: russe
Русский перевод / רוסיש איבערזעצונג / Traduzione russa / Russian translation / Traduction russe / Venäjänkielinen Käännös:
shoni_theagent
shoni_theagent
Ривкеле
Первый раз он увидел ее и заговорил с ней, только когда захотел что-то купить
И с тех пор он часто приходил и просил ее: будь моей, я осыплю тебя золотом
Я господин всего штетла1, избавься от своего нищенского платья, подожди, пока я сделаю тебя королевой.
Я хочу от тебя только небольшое приданое: ты должна для меня окреститься, я возьму тебя к себе во дворец
Ах, суженый мой, твои сладкие слова прекрасны, как ты сам
Но родители и весь штетл проклянут меня
Ривкеле, малышка, красивая и скромная, сбежала с гоем
И вместо синагоги она в костёле. Я желаю ей только добра2
Рыдания, ужас, крики... в штетле будет просто кошмар
Плачут родители, брат, сестра и весь дом
Это мой суженый, его сладкие слова останутся святыми и чистыми
Но наша любовь, наша святая любовь должна быть только сном
Первый раз он увидел ее и заговорил с ней, только когда захотел что-то купить
И с тех пор он часто приходил и просил ее: будь моей, я осыплю тебя золотом
Я господин всего штетла1, избавься от своего нищенского платья, подожди, пока я сделаю тебя королевой.
Я хочу от тебя только небольшое приданое: ты должна для меня окреститься, я возьму тебя к себе во дворец
Ах, суженый мой, твои сладкие слова прекрасны, как ты сам
Но родители и весь штетл проклянут меня
Ривкеле, малышка, красивая и скромная, сбежала с гоем
И вместо синагоги она в костёле. Я желаю ей только добра2
Рыдания, ужас, крики... в штетле будет просто кошмар
Плачут родители, брат, сестра и весь дом
Это мой суженый, его сладкие слова останутся святыми и чистыми
Но наша любовь, наша святая любовь должна быть только сном
envoyé par Riccardo Gullotta - 23/10/2021 - 23:33
Non mi va di entrare nella polemica intorno a chi dovrebbe risarcire gli ebrei, le vittime dell'olocausto. Fatto sta, che questa canzone ha un autore, Andrzej Włast, e per questo che ne so io, era scritta originalmente in polacco (si vede anche sul poster degli anni trenta posto da te qua sopra). Se poi, stando a YT, sig. Ola Bilińska la ha tradotta in yiddish, fatti suoi.
Riporto qua sotto le parole della canzone, come veniva interpretata da Ewa Demarczyk e aggiungo la versione più recente cantata da Maja Kleszcz.
I testi provvengono dal sito tekstowo.
[[|https://www.youtube.com/watch?v=qrWH-Km2lhc]]
Rebeka
Ujrzałam cię po raz pierwszy w życiu
I serce me w ukryciu
Cicho szepnęło: to jest on!
Nie wiem dlaczego, wszak byłeś obcy,
Są w mieście inni chłopcy.
Ciebie pamiętam z tamtych stron.
Kupiłeś "Ergo" i w mym sklepiku,
Zawsze tak pełnym krzyku
Wszystko ucichło - nawet ja!
Mówiąc "adieu", ty się śmiałeś do mnie,
Ach, jak mi żal ogromnie,
Że cię nie znałam tego dnia...
O mój wymarzony,
O mój wytęskniony,
Nie wiesz przecież o tym ty,
Że w małym miasteczku za tobą ktoś
Wypłakał z oczu łzy...
Że jedna Rebeka
W zamyśleniu czeka,
Aż przyjedziesz po nią sam
I zabierzesz ją jako żonę swą
Hen, do pałacu bram...
Ten gwałt, ten blask, ten cud,
Ja sobie wyobrażam, Boże Ty mój!
Na rynku cały tłum,
A na mnie błyszczy biały weselny strój!...
O mój wymarzony,
O mój wytęskniony,
Czy ktoś kochał cię jak ja?
Lecz ja jestem biedna i to mój sen,
Co całe życie trwa...
Pamiętam dzień, było popołudnie,
Szłam umyć się pod studnię...
Tyś samochodem przybył wraz,
Przy tobie siedziała ona,
Żona czy narzeczona,
Jakby przez mgłę widziałam was...
Coś zakręciło się w mojej głowie...
Mam takie słabe zdrowie...
W sercu ścisnęło coś na dnie,
Padłam na bruk, tobie wprost pod nogi,
Cucąc mnie, pełen trwogi,
"Co pani jest?" - spytałeś mnie...
O mój wymarzony,
O mój wytęskniony,
Nie wiesz przecież o tym ty,
Że w małym miasteczku za tobą ktoś
Wypłakał z oczu łzy...
Że jedna Rebeka
W zamyśleniu czeka,
Aż przyjedziesz po nią sam
I zabierzesz ją jako żonę swą
Hen, do pałacu bram...
Ten gwałt, ten blask, ten cud,
Ja sobie wyobrażam, Boże Ty mój!
Na rynku cały tłum,
A na mnie błyszczy biały weselny strój!...
O mój wymarzony,
O mój wytęskniony,
Czy ktoś kochał cię jak ja?
Lecz ja jestem biedna i to mój sen,
Co całe życie trwa...
Rebeka
Widziałam cię po raz pierwszy w życiu
I serce me w ukryciu
Cicho szepnęło: to jest on!
I nie wiem skąd, przecież jesteś obcy,
Są w mieście inni chłopcy.
Ciebie pamiętam z wszystkich stron.
Kupiłeś "Ergo" i w mym sklepiku,
Zawsze tak pełnym krzyku,
Wszystko umilkło, nawet ja!
Mówiąc "adieu", ty się śmiałeś do mnie,
Ach, jak mi żal ogromnie,
Że cię nie znałam tego dnia...
O mój wymarzony,
O mój wytęskniony,
Nie wiesz o tym przecież ty,
Że w małym miasteczku za tobą ktoś
Wypłakał z oczu łzy...
Że biedna Rebeka
W zamyśleniu czeka,
Aż przyjedziesz po nią sam
I zabierzesz ją jako żonę swą
Hen, do pałacu bram...
Ten krzyk, ten gwałt, ten cud,
Ja sobie wyobrażam, Boże mój!
Na rynku cały lud,
A na mnie błyszczy biały weselny strój!...
O mój wymarzony,
O mój wytęskniony,
Czy kto kocha cię jak ja?
Lecz ja jestem biedna i to mój sen,
Co całe życie trwa...
Pamiętam dzień, było popołudnie,
Szłam umyć się pod studnię...
Tyś samochodem przybył raz,
A koło ciebie siedziała ona,
Żona czy narzeczona,
Przez mgłę widziałam razem was...
Coś zakręciło się w mej głowie...
Mam takie słabe zdrowie...
W sercu ścisnęło coś na dnie,
Padłam na bruk, tobie wprost pod nogi,
Cucąc mnie, pełen trwogi,
"Co pani jest?" - spytałeś mnie...
O mój wymarzony,
O mój wytęskniony,
Nie wiesz o tym przecież ty,
Że w małym miasteczku za tobą ktoś
Wypłakał z oczu łzy...
Że biedna Rebeka
W zamyśleniu czeka,
Aż przyjedziesz po nią sam
I zabierzesz ją jako żonę swą
Hen, do pałacu bram...
Ten krzyk, ten gwałt, ten cud,
Ja sobie wyobrażam, Boże mój!
Na rynku cały lud,
A na mnie błyszczy biały weselny strój!...
O mój wymarzony,
O mój wytęskniony,
Czy kto kocha cię jak ja?
Lecz ja jestem biedna i to mój sen,
Co całe życie trwa...
Riporto qua sotto le parole della canzone, come veniva interpretata da Ewa Demarczyk e aggiungo la versione più recente cantata da Maja Kleszcz.
I testi provvengono dal sito tekstowo.
[[|https://www.youtube.com/watch?v=qrWH-Km2lhc]]
Rebeka
Ujrzałam cię po raz pierwszy w życiu
I serce me w ukryciu
Cicho szepnęło: to jest on!
Nie wiem dlaczego, wszak byłeś obcy,
Są w mieście inni chłopcy.
Ciebie pamiętam z tamtych stron.
Kupiłeś "Ergo" i w mym sklepiku,
Zawsze tak pełnym krzyku
Wszystko ucichło - nawet ja!
Mówiąc "adieu", ty się śmiałeś do mnie,
Ach, jak mi żal ogromnie,
Że cię nie znałam tego dnia...
O mój wymarzony,
O mój wytęskniony,
Nie wiesz przecież o tym ty,
Że w małym miasteczku za tobą ktoś
Wypłakał z oczu łzy...
Że jedna Rebeka
W zamyśleniu czeka,
Aż przyjedziesz po nią sam
I zabierzesz ją jako żonę swą
Hen, do pałacu bram...
Ten gwałt, ten blask, ten cud,
Ja sobie wyobrażam, Boże Ty mój!
Na rynku cały tłum,
A na mnie błyszczy biały weselny strój!...
O mój wymarzony,
O mój wytęskniony,
Czy ktoś kochał cię jak ja?
Lecz ja jestem biedna i to mój sen,
Co całe życie trwa...
Pamiętam dzień, było popołudnie,
Szłam umyć się pod studnię...
Tyś samochodem przybył wraz,
Przy tobie siedziała ona,
Żona czy narzeczona,
Jakby przez mgłę widziałam was...
Coś zakręciło się w mojej głowie...
Mam takie słabe zdrowie...
W sercu ścisnęło coś na dnie,
Padłam na bruk, tobie wprost pod nogi,
Cucąc mnie, pełen trwogi,
"Co pani jest?" - spytałeś mnie...
O mój wymarzony,
O mój wytęskniony,
Nie wiesz przecież o tym ty,
Że w małym miasteczku za tobą ktoś
Wypłakał z oczu łzy...
Że jedna Rebeka
W zamyśleniu czeka,
Aż przyjedziesz po nią sam
I zabierzesz ją jako żonę swą
Hen, do pałacu bram...
Ten gwałt, ten blask, ten cud,
Ja sobie wyobrażam, Boże Ty mój!
Na rynku cały tłum,
A na mnie błyszczy biały weselny strój!...
O mój wymarzony,
O mój wytęskniony,
Czy ktoś kochał cię jak ja?
Lecz ja jestem biedna i to mój sen,
Co całe życie trwa...
Rebeka
Widziałam cię po raz pierwszy w życiu
I serce me w ukryciu
Cicho szepnęło: to jest on!
I nie wiem skąd, przecież jesteś obcy,
Są w mieście inni chłopcy.
Ciebie pamiętam z wszystkich stron.
Kupiłeś "Ergo" i w mym sklepiku,
Zawsze tak pełnym krzyku,
Wszystko umilkło, nawet ja!
Mówiąc "adieu", ty się śmiałeś do mnie,
Ach, jak mi żal ogromnie,
Że cię nie znałam tego dnia...
O mój wymarzony,
O mój wytęskniony,
Nie wiesz o tym przecież ty,
Że w małym miasteczku za tobą ktoś
Wypłakał z oczu łzy...
Że biedna Rebeka
W zamyśleniu czeka,
Aż przyjedziesz po nią sam
I zabierzesz ją jako żonę swą
Hen, do pałacu bram...
Ten krzyk, ten gwałt, ten cud,
Ja sobie wyobrażam, Boże mój!
Na rynku cały lud,
A na mnie błyszczy biały weselny strój!...
O mój wymarzony,
O mój wytęskniony,
Czy kto kocha cię jak ja?
Lecz ja jestem biedna i to mój sen,
Co całe życie trwa...
Pamiętam dzień, było popołudnie,
Szłam umyć się pod studnię...
Tyś samochodem przybył raz,
A koło ciebie siedziała ona,
Żona czy narzeczona,
Przez mgłę widziałam razem was...
Coś zakręciło się w mej głowie...
Mam takie słabe zdrowie...
W sercu ścisnęło coś na dnie,
Padłam na bruk, tobie wprost pod nogi,
Cucąc mnie, pełen trwogi,
"Co pani jest?" - spytałeś mnie...
O mój wymarzony,
O mój wytęskniony,
Nie wiesz o tym przecież ty,
Że w małym miasteczku za tobą ktoś
Wypłakał z oczu łzy...
Że biedna Rebeka
W zamyśleniu czeka,
Aż przyjedziesz po nią sam
I zabierzesz ją jako żonę swą
Hen, do pałacu bram...
Ten krzyk, ten gwałt, ten cud,
Ja sobie wyobrażam, Boże mój!
Na rynku cały lud,
A na mnie błyszczy biały weselny strój!...
O mój wymarzony,
O mój wytęskniony,
Czy kto kocha cię jak ja?
Lecz ja jestem biedna i to mój sen,
Co całe życie trwa...
Krzysiek - 24/10/2021 - 00:42
Sì, va be', ho sparato una cazzata. Sig. Bilińska ha tradotto in polacco "l'originale testo yiddish" della canzone. Così ho ingarbugliato eccessivamente un discorso già da se abbastanza ingarbuliato.Tanto, la stessa "Bella Ciao" non è forse un'antica canzone yiddish?Però, seconda la zia Wiki, il testo polacco originale di Andrzej Włast
è stato tradotto in yiddish da Robert Stiller, solo negli anni ottanta del secolo scorso.
è stato tradotto in yiddish da Robert Stiller, solo negli anni ottanta del secolo scorso.
Krzysiek - 24/10/2021 - 01:07
Langue: polonais
Wersja polska / פויליש ווערסיע / Versione polacca / Polish version / Version polonaise / Puolalainen versio
Andrzej Włast
La versione polacca si può ascoltare sia nelle sue esecuzioni storiche sia in quelle più recenti dai seguenti clip :
Tadeusz Faliszewski
Zofia Terné
Maja Kleszcz
Kinga Preis
Andrzej Włast
La versione polacca si può ascoltare sia nelle sue esecuzioni storiche sia in quelle più recenti dai seguenti clip :
Tadeusz Faliszewski
Zofia Terné
Maja Kleszcz
Kinga Preis
REBEKA
Widziałam cię po raz pierwszy w życiu
I serce me w ukryciu
Cicho szepnęło: to jest on
I nie wie/wiem skąd, przecież jesteś obcy
Są w mieście inni chłopcy
Ciebie pamiętam z wszystkich stron
Kupiłeś „Ergo” i w mym sklepiku
Zwykle tak pełnym krzyku
Wszystko zamilkło, nawet ja!
Mówiąc „adieu” ty się śmiałeś do mnie
Ach, jak mi żal ogromnie
Że cię nie znałam tego dnia
O mój/ty wymarzony
O mój/ty wytęskniony
Nie wiesz o tem przecież ty
Że w małem miasteczku za tobą ktoś
Wypłakał z oczu łzy
Że biedna Rebeka
W zamyśleniu czeka
Aż przyjedziesz po nią sam
I zabierzesz ją jako żonę swą
Hen, do pałacu bram
Ten krzyk, ten gwałt, ten cud
Ja sobie wyobrażam, Boże mój
Na rynku cały lud
A na mnie błyszczy biały weselny strój
O, mój/ty wymarzony
O, mój/ty wytęskniony
Czy ktoś kocha cię jak ja/Któż ci serca tyle da
Lecz ja jestem biedna i to mój sen/Co Rebeka biedna, lecz to jej sen
Co całe życie trwa
Pamiętam dzień, było popołudnie
Szłam umyć się pod studnię
Tyś samochodem przybył raz
A tam, przy Tobie,/A koło ciebie siedziała ona
Żona, czy narzeczona
Przez mgłę widziałam razem was
Coś zakręciło się w mojej głowie
Mam takie słabe zdrowie
W sercu ścisnęło coś na dnie
Padłam na bruk, tobie wprost pod nogi
Cucąc mnie, pełen trwogi
Co pani jest - spytałeś mnie?
Widziałam cię po raz pierwszy w życiu
I serce me w ukryciu
Cicho szepnęło: to jest on
I nie wie/wiem skąd, przecież jesteś obcy
Są w mieście inni chłopcy
Ciebie pamiętam z wszystkich stron
Kupiłeś „Ergo” i w mym sklepiku
Zwykle tak pełnym krzyku
Wszystko zamilkło, nawet ja!
Mówiąc „adieu” ty się śmiałeś do mnie
Ach, jak mi żal ogromnie
Że cię nie znałam tego dnia
O mój/ty wymarzony
O mój/ty wytęskniony
Nie wiesz o tem przecież ty
Że w małem miasteczku za tobą ktoś
Wypłakał z oczu łzy
Że biedna Rebeka
W zamyśleniu czeka
Aż przyjedziesz po nią sam
I zabierzesz ją jako żonę swą
Hen, do pałacu bram
Ten krzyk, ten gwałt, ten cud
Ja sobie wyobrażam, Boże mój
Na rynku cały lud
A na mnie błyszczy biały weselny strój
O, mój/ty wymarzony
O, mój/ty wytęskniony
Czy ktoś kocha cię jak ja/Któż ci serca tyle da
Lecz ja jestem biedna i to mój sen/Co Rebeka biedna, lecz to jej sen
Co całe życie trwa
Pamiętam dzień, było popołudnie
Szłam umyć się pod studnię
Tyś samochodem przybył raz
A tam, przy Tobie,/A koło ciebie siedziała ona
Żona, czy narzeczona
Przez mgłę widziałam razem was
Coś zakręciło się w mojej głowie
Mam takie słabe zdrowie
W sercu ścisnęło coś na dnie
Padłam na bruk, tobie wprost pod nogi
Cucąc mnie, pełen trwogi
Co pani jest - spytałeś mnie?
envoyé par Riccardo Gullotta - 24/10/2021 - 09:57
×
[1932]
מוזיק / Muzyka / Musica / Music / Musique / Sävel:
Zygmunt Białostocki
טעקסט / Testo / Lyrics / Paroles / Sanat:
Unknown
פּערפאָרמער / W wykonaniu / Interprete / Performed by / Interprétée par / Laulaa :
1.
vocal: Olga Avigail
piano: Hadrian Tabęcki
bandoneon: Grzegorz Bożewicz
guitar: Piotr Malicki
2.
vocal: Ola Bilińska
harp : Katarzyna Kolbowska
cello : Edyta Czerniewicz
violin : Julia Ziętek
Roland : Sebastian Witkowski
Polonia e cultura ebraica
Di recente i rapporti tra la popolazione polacca e gli ebrei hanno subito una recrudescenza. Il 12 Agosto 2021 il parlamento polacco ha approvato una legge che di fatto pregiudica agli ebrei sopravvissuti all’Olocausto e ai loro discendenti la possibilità di chiedere la restituzione dei beni a loro confiscati dai nazisti e in seguito dal regime comunista. È l’ultima manifestazione di una intransigenza che riapre il solco degli episodi di persecuzione e intolleranza emersi durante la seconda guerra mondiale. Il principale fu il pogrom di Jedwabne, nel 1941. Per decenni era calato il silenzio sul massacro di almeno 340 ebrei, compresi donne e bambini, la maggior parte dei quali furono rinchiusi in un granaio dato alle fiamme. Non furono soltanto i militari nazisti della Sicherheitspolizei che lasciarono fare, presero parte attiva al massacro almeno una quarantina degli abitanti del villaggio. La giornalista polacca Anna Bikont ha riscostruito la vicenda nel suo My z Jedwabnego / Il crimine e il silenzio, un saggio che è un riferimento essenziale per conoscere i fattori antropologici e psicologici dietro i crimini compiuti da una comunità verso l’altra.
Il quadro appare scarsamente comprensibile quando si pensa che la Polonia sin dal medioevo è stata in assoluto la nazione più accogliente verso gli ebrei che furono agevolati dai regnanti nello sviluppo di una vita sociale e culturale. Gli ebrei furono non solo accolti ma anche protetti dallo Statuto di Kalisz del 1264 e nel secolo successivo da Casimiro il Grande. Nel XVI secolo i tre quarti della popolazione mondiale ebraica vivevano in Polonia. Nel XVIII secolo gruppi consistenti di ebrei combatterono a fianco dei polacchi per l’indipendenza della Polonia, spartita tra Russia, Prussia e Austria. Agli ebrei furono imposte dall’impero russo notevoli vessazioni economiche e sociali, prima fra tutte quella di stanziarsi nella Čerta osedlosti [Черта оседлости] / Zona di residenza. Questa contava circa 5 milioni di ebrei, cioè il 40% della popolazione mondiale.
Alla fine del XIX secolo dopo l’assassinio dello zar Alessandro si scatenarono i pogrom contro gli ebrei. L’industrializzazione con il conseguente spostamento di vaste fasce di popolazione dagli shtetl verso le città e i pogrom diedero luogo a tre diversi movimenti, il sionismo, il socialismo del Bund, l’assimilazionismo, mentre l’antisemitismo prendeva piede. Le trasformazioni sociali ed i movimenti segnarono quello che sarebbe stato il periodo più fecondo della cultura yiddish sino allo scoppio della seconda guerra mondiale. Letteratura, organi di informazione, opere teatrali, musica. L’apporto dell’ebraismo nelle sue declinazioni alla cultura polacca fu intenso. E viceversa: lo sviluppo della cultura ebraica non si può cogliere nella sua interezza senza un’attenzione alle radici polacche e russe.
Dopo la prima guerra mondiale, con l’indipendenza della Polonia, nonostante l’antisemitismo covasse in sordina, le interazioni tra la popolazione polacca e la comunità ebraica erano singolari. Gli uni parlavano la lingua degli altri, i rapporti sociali e commerciali erano intensi.
Quel crogiolo di etnie, di polacchi, ebrei, bielorussi, ucraini, lituani, tedeschi faceva della Polonia, se non un’isola felice, un territorio a cui guardare con rispetto e ammirazione per il fiorire delle attività culturali in tutti i campi.
Qualche cifra servirà a conferire concretezza a quanto descritto. Nel censimento polacco del 1931 la composizione percentuale delle varie etnie su una popolazione totale di circa 31,9 milioni di polacchi era la seguente: Polacchi 68,9%, Ucraini 10 %, Ebrei 8,6 %, Ruteni 3,8 %, Bielorussi 3,1 %, Tedeschi 2,3 %, Russi 0,4%, Lituani 0,3 %, Altri 2,2 %.
La statistica è articolata in base alla lingua, se effettuata in base alla religione la percentuale della componente ebraica salirebbe al 9,8%, cioè una popolazione di più di 3 milioni di ebrei. In altri termini la Polonia ospitava il 20% della popolazione ebraica mondiale, era il paese al secondo posto dopo gli Stati Uniti per numero di ebrei residenti. La quasi totalità fu sterminata nei lager nazisti. Oggi vivono in Polonia circa 10mila ebrei.
* Jerzy Petersburski : pianoforte e direzione; Bronisław Bykowski : violino ; Artur Gold : violino e direzione; Bazyli Jakowenko : contrabbasso ; Kazimierz Roczyński : batteria ; Leon Szulc: banjo
Il Tango yiddish
Le Orquestas Típicas argentine che suonavano il tango erano composte agli inizi da un trio di bandoneon, violino e pianoforte, poi furono allargate a 2 bandoneon, 2 violini, pianoforte, contrabbasso. Il tango fece l’ingresso in Europa in occasione dell’Expo di Parigi del 1900, si diffonderà dopo il 1913 nell’Europa occidentale. Nell’Europa dell’Est la sua diffusione non fu diretta, dato che le Orquestas Tipicas non vi si inoltravano. Si diffuse invece grazie ai dischi e alla radio, perciò assunse caratteristiche locali che ne marcarono la differenza rispetto allo stile argentino.
Varsavia, ebbra dell’indipendenza riconquistata della Polonia, divenne una capitale europea del tango. Dato che i musicisti ebrei erano numerosi e ben integrati nella società polacca, si sviluppò il genere noto come Tango yiddish. Si può parlare di genere date le sue peculiarità che non si limitavano alla lingua. Il tango fu parte essenziale del repertorio dei Kleynkunst / cabaret con funzione di satira politica e sociale. Si citano in proposito le compagnie Azazel di Varsavia , Ararat a Łódź, Sambatyon a Vilna, Di Yidishe Bande , Gilarina a Białystok .
Tra i compositori si citano Zygmund Białostocki, Oskar Strock , Jerzy Petersburski, Dovid Beygelman.
Tra le canzoni eseguite nei ghetti e nei campi di sterminio figurarono musiche di vario genere a seconda dei paesi di origine dei prigionieri. Anche il tango ebbe una parte rilevante. Parecchie delle canzoni composte in quegli anni di disperazione sono andate perdute con l'assassinio dei loro autori. La raccolta Lider fun di getos und lagern / Canzoni dai ghetti e dai lager, pubblicata a New York nel 1948, comprende dei tanghi.
Rebeka / Rivkele e la riscoperta del Tango yiddish
Il tango Rebeka, Rivkele al diminutivo in yiddish, fu composto da Zygmund Białostocki nel 1932. Divenne molto popolare già dalla sua prima esecuzione a Varsavia . E’ una musica ispirata ad uno zemer del chassidismo, movimento mistico ebraico. זֶמֶר [zemer] in yiddish significa canzone, canto (da cui la parola klezmer).
Nella versione yiddish Rivkele rifiuta la proposta di matrimonio di un ricco polacco aristocratico per rimanere fedele alla sua religione. Nella versione polacca invece Rebeka, ragazza di provincia che vive in uno shtetl, si innamora di un nobile polacco che risiede in città. Sogna di sposarlo, ma lui torna con un’altra, fidanzata o moglie. Rebeka rimane sconvolta e affranta cadendo sul marciapiedi.
L’artista che si è spesa per riscoprire le radici del tango yiddish riproponendone i brani a livello internazionale è Olga Avigail, cantante, suonatrice di fisarmonica e ricercatrice del folklore musicale dell'Europa orientale. Olga ha studiato musica classica e si è laureata in Antropologia culturale all’Università di Varsavia. Ha lanciato vari progetti musicali polacco-israeliani promuovendo la comprensione reciproca tra cultura polacca e cultura ebraica.
[Riccardo Gullotta]