Merck toch hoe sterck /Pavane

"Toen Adriaen Valerius in 1625 stierf had hij niet zijn magnum opus, de 'Nederlandsche Gedenck-klanck' voltooid. In het boek, dat een jaar na zijn dood door zijn zoon werd uitgegeven, geeft hij de geschiedenis van de 80-jarige oorlog weer (die toen overigens nog 'maar' 57 jaar geduurd had, ze hadden dus nog even te gaan), afgewisseld met prenten en liedjes. De teksten van de liedjes schreef hij zelf, maar hij gebruikte bestaande melodieën. Zo komt de melodie die hij gebruikte voor zijn tekst over het beleg van Bergen op Zoom uit Engeland. Het betreft een traditioneel lied getiteld 'What If A Day'. Oorspronkelijk bestaat de tekst uit 3 coupletten. Wij gebruiken en maar twee, het derde is naar onze zin iets tè Orange-gezind. Het middenstukje is een zogenoemde pavane, van een anonieme componist en waarvan de herkomst ons verder onbekend is. Maar het klinkt er wel lekker bij."

Het Nederlandtsche Gedenck-clanck
uit nl.wikipedia

Als niet geheel onverdienstelijk presterende dichter droeg Valerius met anderen bij tot de belangrijke bundel, de Zeeusche Nachtegael, die in 1623 is uitgegeven.

Zijn belangrijkste werk is evenwel de verzameling geuzenliederen, met melodische notatie, gepubliceerd in zijn Nederlandtsche gedenck-clanck, die handelen over de Tachtigjarige Oorlog. Die oorlog liep van 1568 tot 1648 en Valerius geeft derhalve de stand van zaken tot kort voor zijn overlijden, aangezien de bundel een jaar later, in Haarlem in 1626 verschijnt door de goede zorgen van zijn zoon François. Doordrongen van de calvinistische moraal en van een chiliastische levensbeschouwing, was het een bij uitstek militant anti-katholiek en anti-Spaans pamflet. De bundel bevat het verhaal van de opstand, aangevuld met, naast de enkele door hem bewerkte geuzenliederen, voornamelijk zelf gedichte liederen. De liederen, steeds gedicht op bestaande maar door Valerius soms aangepaste en voorts zelfs van een versie in tabulatuur voor luit en citer voorziene melodieën, beleefden een kortstondige populariteit maar raakten daarna in de vergetelheid, om vanaf het einde van de 19e eeuw weer geliefd te worden als vaderlandse liederen. Het allerbekendste lied uit de bundel is het Wilhelmus, dat een ouder geuzenlied is waarvan de oorsprong tot het begin van de opstand teruggaat. Het zou uitgroeien tot het nationale volkslied van Nederland en zou daarmee het oudste officiële of officieuze volkslied van een in de Verenigde Naties vertegenwoordigde staat zijn. Voorts zijn onder meer Merck toch hoe sterck en Waer dat men sich al keerd of wend nog heden ten dage goed bekend. De melodieën haalde Valerius uit het toen in omloop zijnde populaire repertoire van Nederlandse liederen maar ook van liederen en dansen van Engelse, Franse, Italiaanse, Duitse en zelfs Spaanse oorsprong.