Στης Πίνδου τα βουνά (Ψηλά βουνά κι' απάτητα)

Le seguenti informazioni in lingua greca e il testo originale della canzone provengono dalla pagina rembetiko.gr, a sua volta basata sul libro di Sakis Papistas, ΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΣΤΑ ΠΕΤΡΙΝΑ ΧΡΟΝΙΑ 1940-1949 (edizioni Kyriakidis). Ci scusiamo con il sig. Papistas per non avere citato la fonte esatta.

The following information in the Greek language and the original lyrics of the song are reproduced from the page rembetiko.gr, based on Sakis Papistas' book ΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΣΤΑ ΠΕΤΡΙΝΑ ΧΡΟΝΙΑ 1940-1949 (Kyriakidis Publishing House). We apologize with mr Papistas for not having quoted the exact source.

Με την κατάρρευση του πολέμου και την είσοδο των κατακτητών στην Ελλάδα, ο Μπαγιαντέρας, βιώνει το αγέρωχο και σκληρό ύφος τους, την έναρξη της μεγάλης μαύρης νύχτας της Κατοχής, την ταπείνωση από τη σκλαβιά, τη μεγάλη πείνα και την εξαθλίωση του ελληνικού λαού. Είναι οι τελευταίες -αλλά και μοιραίες- οπτικές παραστάσεις που έχει, πριν από την ολική τύφλωσή του και τις εικόνες αυτές τις κουβαλάει στη μνήμη του σαν ασήκωτο φορτίο. Και η αγέρωχη ψυχή του εξεγείρεται.
Πληροφορείται από κομματικές πηγές του ΚΚΕ το επικείμενο ξεκίνημα του αντάρτικου αγώνα, κατά των κατακτητών και ετοιμάζεται να υπηρετήσει την Αντίσταση από το δικό του μετερίζι, με το μόνο μέσο που διαθέτει ως λαϊκός δημιουργός, το μπουζούκι και το αδούλωτο πνεύμα του, με τους στίχους και το θεματικό του τραγούδι.

Και ξαφνικά, μέσα σ' αυτό το σκοτάδι, αστράφτουν οι πρώτες ντουφεκιές της Εθνικής Αντίστασης.
Ο Μπαγιαντέρας, σκεφτόμενος τα παλικάρια που σκοτώνονται αγωνιζόμενα τον εχθρό, που θυσιάζουν τη ζωή τους για τη λευτεριά, αποφασίζει να βοηθήσει τον αγώνα με το τραγούδι του. Θέλει να δώσει κουράγιο στους πατριώτες αγωνιστές, να τους ενθαρρύνει και να υμνήσει την ελευθερία που είναι πολυτιμότερη κι απ' το φως των ματιών του, όπως χαρακτηριστικά έλεγε ο ίδιος. Έτσι, ξαναρχίζει να αγωνίζεται, να παλεύει σε μια άλλη παλαίστρα αυτή τη φορά και από τραγουδιστής του έρωτα και των συνοικισμών του Πειραιά γίνεται τώρα ο τυφλός ραψωδός της Αντίστασης.
Βίωσε από τα παιδικά του χρόνια τους αγώνες της εργατικής τάξης και με την έναρξη της Κατοχής ασχολείται πλέον συστηματικά με τη δημιουργία αντιστασιακών ρεμπέτικων τραγουδιών.
Το γεγονός αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο και οφείλεται αφενός μεν στην καταστροφική εξέλιξη της υγείας του και αφετέρου σ' ένα πλέγμα συναισθημάτων απόγνωσης, μίσους και απέχθειας προς τους κατακτητές που καταπάτησαν τη χώρα. Όλα αυτά σε συνδυασμό τον οδήγησαν σε ακραίες αντιδράσεις και συμπεριφορές.
Τα αντιστασιακά τραγούδια που γράφει, μαζί με άλλα αντάρτικα και επαναστατικά τραγούδια της εποχής εκείνης, δεν διστάζει να τα παίζει και να τα τραγουδάει άφοβα σ' όλη τη διάρκεια της Κατοχής, περιφερόμενος σε καφενεία και γνωστά στέκια του Πειραιά, των λαϊκών συνοικισμών, ακόμα και της Αθήνας, κάτω από το ρουθούνι των Γερμανών και των ελεεινών συνεργατών τους, με άμεσο κίνδυνο την ίδια του τη ζωή. Γερμανοί και αλητο-Ταγματασφαλίτες τον τσακώνουν (ίσως μετά από «κάρφωμα») να τραγουδάει αντάρτικα, τον συλλαμβάνουν και τον κακοποιούν βάναυσα. Πάλι καλά που δεν τον σκότωσαν!
Ο Μητσάρας όμως το «χαβά» του. Ήταν παντελώς άφοβος!

Τα αντιστασιακά τραγούδια του Μπαγιαντέρα, που έχουν ρεμπέτικο ύφος, δηλώνουν μια κίνηση από την πόλη προς το βουνό, προσπαθούν να ξεσηκώσουν τα παλικάρια να πιάσουν τα βουνά και να σμίξουν με τους άλλους πατριώτες αγωνιστές, για να βοηθήσουν έμπρακτα την Αντίσταση για τη λευτεριά.
Το ελληνικό βουνό είναι ένας χώρος με μεγάλη αγωνιστική παράδοση, από τον καιρό ακόμα της Τουρκοκρατίας. Οι κορυφές των βουνών, οι πλαγιές και τα φαράγγια τους είναι διάσπαρτα με τα κόκαλα των αγωνιστών που σκοτώθηκαν πολεμώντας για τη λευτεριά. Και, βέβαια, πάνω εκεί στο βουνό, είναι σχεδόν ανύπαρκτη η παρουσία των δυνάμεων του κατακτητή. Αντίθετα, η πόλη είναι η έδρα της κατοχικής διοίκησης, της συγκέντρωσης των εχθρικών δυνάμεων και της εχθρικής εξουσίας. Στην πόλη τα δεινά της μαύρης Κατοχής είναι πολύ πιο έντονα και ο άνθρωπος κινείται δύσκολα κάτω από το άγρυπνο μάτι του εχθρού, ακόμα και τη νύχτα -που έτσι κι' αλλιώς η κίνηση είναι απαγορευμένη και επιτηρείται από πυκνές γερμανικές περιπολίες. Ο αγωνιστής στην πόλη δεν μπορεί να ξεφύγει εύκολα από την παρακολούθηση και ν' απoφύγει τη σύλληψη. Εξ' άλλου, η πόλη δεν παράγει τρόφιμα και αφού τα υπάρχοντα αποθέματα γρήγορα εξαντλήθηκαν τις πρώτες μέρες, είναι συνεπώς ο τόπος της μεγάλης πείνας, του φρικτού θανάτου από την ασιτία. Και επί πλέον, από την πόλη εκπορεύονται και οι διαταγές των κατακτητών, που σημαίνουν συλλήψεις, ανακρίσεις, φυλακίσεις, απάνθρωπα βασανιστήρια και εκτελέσεις με το παραμικρό.
Αντίθετα, τα βουνά παρέχουν κρυψώνες, είναι δύσβατα, παρέχουν αέρα και μεγάλες νησίδες λευτεριάς, που επεκτείνονται συνεχώς με την αύξηση της αντιστασιακής δύναμης και της εγκαθίδρυσης της λαϊκής εξουσίας.

Για τον λαϊκό δημιουργό Μπαγιαντέρα, η πόλη είναι ο χώρος της κατοχικής νύχτας, όπου δεν ανάβει κανένα κερί και κανένα φως για να λιγοστέψει τα πυκνά σκοτάδια.
Απ' τα βουνά όμως ξεπετάγεται μια σπίθα αισιοδοξίας, μια ανάσα ζωής, μια ελπίδα φωτός για τους σκλαβωμένους Έλληνες, ανάβει ένα καντήλι παρηγοριάς. Αυτή η μικρή αναλαμπή φωτός και η μυρωδιά του φρέσκου αέρα της πολυπόθητης λευτεριάς που εκπέμπεται απ' τα βουνά, προσελκύει τους Έλληνες πατριώτες και αυξάνει τη δύναμη της Εθνικής Αντίστασης. Το βλέμμα των πατριωτών ξεφεύγει από τη χαμηλή οπτική γωνία και τον περιορισμένο οπτικό ορίζοντα της πόλης και της σκλαβιάς, υψώνεται προς τα πάνω, ατενίζει προς την κατεύθυνση του βουνού και αναζητά το όραμα της ελευθερίας. Η ψυχή γεμίζει αισιοδοξία, η σκέψη πετά στα ασκλάβωτα βουνά, η πορεία του βλέμματος ακολουθείται από την πορεία του ίδιου του κορμιού, ζώνεται νοερά τ' άρματα και τραβάει γραμμή για το βουνό. Στις βουνοκορφές απάνω, ο νέος αγωνιστής σμίγει με τους λεύτερους συντρόφους και συναγωνιστές, αποκτά αξιοπρέπεια όπως κι' αυτοί, ζωντανεύει η αδούλωτη και παλικαρίσια ελληνική ψυχή του και ορκίζεται να επιτελέσει το καθήκον του, να θυσιαστεί στο βωμό της απελευθέρωσης της πατρίδας.
Τα τραγούδια του Μπαγιαντέρα, με θέμα το Αντάρτικο, κοσμούνται ανελλιπώς με τις λέξεις ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, Άρης (Βελουχιώτης) -τα συνθήματα της Αντίστασης-, συμβαδίζοντας απόλυτα με τα αντίστοιχα των τοίχων της Κατοχής, που τα έγραφαν με κίνδυνο τη ζωή τους οι ηρωικοί αγωνιστές της πόλης.
Ο Παναγιώτης Κουνάδης, στο βιβλίο του «Γειά σου περήφανη και αθάνατη εργατιά», γράφει: «Ο Δημήτρης Γκόγκος ή Μπαγιαντέρας, αν και τυφλώθηκε το 1941, δεν έχασε το θάρρος του και έγραψε πολλά τραγούδια με αντιστασιακό περιεχόμενο, σε ρεμπέτικο ύφος. Το 1966 μας τραγούδησε, για πρώτη φορά, έξι από αυτά, τα οποία, το 1974, ηχογραφήσαμε τραγουδισμένα από τον ίδιο».

Αναμφίβολα, κυρίαρχες μορφές λαϊκών δημιουργών, της περιόδου 1941 - 1944, είναι ο Μήτσος (Δημήτρης) Γκόγκος (Μπαγιαντέρας), ο τυφλός ραψωδός της Εθνικής Αντίστασης, μαζί με τον υμνητή της Κατοχής, τον Μιχάλη Γενίτσαρη, τον μικρότερο της μεγάλης πειραιώτικης ρεμπέτικης παρέας.