Επιμνεμόσυνη γονυκλυσία (Δίστομο)

Στο Δίστομο του νομού Βοιωτίας έγινε κατά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο μια εκ των μεγαλύτερων σφαγών αμάχων από τις στην Ελλάδα Γερμανικές κατοχικές δυνάμεις. Στις 10 Ιουνίου του 1944 ο Fritz Laufenbach, λοχαγός των SS του 2ου λόχου του 1ου τάγματος του 7ου τεθωρακισμένου συντάγματος της αστυνομίας SS, έλαβε διαταγή να μετακινήσει τον λόχο του από την Λειβαδιά προς το Δίστομο, Στείρι και Κυριάκι με σκοπό τον εντοπισμό ανταρτών στην δυτική πλευρά του Ελικώνα. Σαν δόλωμα οι Γερμανοί είχαν 2 επιταγμένα Ελληνικά φορτηγά γεμάτα με άνδρες των SS μεταμφιεσμένους σε χωρικούς, που προπορεύονταν της κύριας φάλαγγας. Ταυτόχρονα ο 10ος και 11ος λόχος του 3ου τάγματος από την Άμφισσα κατευθυνόταν προς το Δίστομο για να συναντήσουν τον 2ο λόχο. Οι 3 λόχοι συναντήθηκαν χωρίς να έχουν εντοπίσει αντάρτες εκτός από 18 παιδιά που κρύβονταν σε γύρω στάνες. Έξι από τα παιδιά που προσπάθησαν να δραπετεύσουν εκτελέστηκαν. Οι Γερμανοί μπήκαν στο Δίστομο και εκφοβίζοντας τους χωρικούς έμαθαν ότι υπήρχαν αντάρτες στο Στείρι. Ο 2ος λόχος κατευθύνθηκε προς τα εκεί και στην θέση Λιθαράκι ,περιοχή του Στειρίου έπεσε σε ενέδρα των ανταρτών του 11ου λόχου του 3ου τάγματος του 34ου συντάγματος του ΕΛΑΣ. Η μάχη του Στειρίου ήταν σκληρή και κράτησε περίπου μέχρι τις δύο το μεσημέρι αναγκάζοντας τους Γερμανούς σε οπισθοχώρηση. Οι απώλειες των Γερμανών ήταν περίπου 40 νεκροί και των ανταρτών 1.

Το πρωί του Σαββάτου της 10ης Ιουνίου του 1944 οι δυνάμεις του 11ου Λόχου του ΙΙΙ/34 τάγματος του ΕΛΑΣ με Διοικητή τον Λοχαγό Χριστόφορο παίρνοντας εντολή έφυγαν από το Κυριάκι και κατέβηκαν στο Στείρι, περιμένοντας τις επίλεκτες δυνάμεις των Γερμανών που είχαν διαταχθεί από την Λιβαδειά και την Άμφισσα να έλθουν με σκοπό την τρομοκράτηση και εκφοβισμό του πληθυσμού του Διστόμου, αλλά και του Στειρίου και του Κυριακίου . Εκείνη την χρονική περίοδο πολλοί κάτοικοι των χωριών αυτών ήσαν οργανωμένοι στο ΕΑΜ και βοηθούσαν τον ΕΛΑΣ στον αγώνα για την απελευθέρωση της πατρίδας ,ενώ το Γ΄ Ράιχ είχε υποστεί σημαντικές ήττες τόσο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη.

Οι αντάρτες φτάνοντας στο Στείρι επέλεξαν το κατάλληλο σημείο στήνοντας ενέδρα με τρεις διμοιρίες στη θέση Λιθαράκι 1,5 χιλιόμετρο πριν το χωριό περιμένοντας τους Γερμανούς. Οι Γερμανοί φθάνοντας στο Δίστομο και τρομοκρατώντας τους κατοίκους απόσπασαν την πληροφορία ότι υπάρχουν αντάρτες στο Στείρι. Έτσι πριν τις 12:00 το μεσημέρι, 4 γερμανικά και 2 επιταγμένα ελληνικά φορτηγά γεμάτα με άνδρες των SS μεταμφιεσμένους σε χωρικούς για να μην κινήσουν υποψίες , έφυγαν από το Δίστομο με προορισμό το Στείρι με σκοπό να συνεχίσουν και εκεί τα ίδια (βιαιοπραγίες, εκφοβισμό και εκτελέσεις του πληθυσμού).Η μάχη κράτησε περίπου μέχρι τις δύο το μεσημέρι αναγκάζοντας τους Γερμανούς σε οπισθοχώρηση . Οι απώλειες των Γερμανών ήταν περίπου 40 νεκροί άνδρες, μεταξύ αυτών και ένας αξιωματικός που εκτελούσε χρέη μεταφραστή, ο οποίος μεταφέρθηκε τραυματισμένος και πέθανε στο Δίστομο ενώ των Ελλήνων 15 νεκροί. Έτσι τελείωσε η μάχη αυτή με οδυνηρές απώλειες για τους Γερμανούς αλλά και για τον άμαχο και αθώο πληθυσμό του γειτονικού χωριού.

Μετά την μάχη οι Γερμανοί μπήκαν στο Δίστομο και σε αντίποινα για τις απώλειές τους άρχισαν την σφαγή όσων κατοίκων έβρισκαν στο χωριό. Η μανία τους ήταν τόσο μεγάλη, ώστε δεν ξεχώριζαν από το μακελειό ούτε τα γυναικόπαιδα ούτε τους ηλικιωμένους. Τον ιερέα του χωριού τον αποκεφάλισαν, βρέφη εκτελέστηκαν και γυναίκες βιάστηκαν πριν θανατωθούν. Η σφαγή σταμάτησε μόνον όταν νύχτωσε και αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στην Λειβαδιά, αφού πρώτα έκαψαν τα σπίτια του χωριού. Οι εκτελέσεις συνεχίστηκαν και κατά την επιστροφή των Γερμανών στην βάση τους, καθώς σκότωναν όποιον άμαχο έβρισκαν στον δρόμο τους. Οι νεκροί του Δίστομου έφτασαν τους 228, εκ των οποίων οι 117 γυναίκες και 111 άντρες, ανάμεσά τους 53 παιδιά κάτω των 16 χρόνων. Η μαρτυρία του απεσταλμένου του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού Eλβετού George Wehrly ο οποίος έφτασε στο Δίστομο μετά λίγες μέρες μιλάει για 600 νεκρούς στην ευρύτερη περιοχή.

Ένας από τους επί κεφαλής που θεωρήθηκε υπεύθυνος για την σφαγή στο Δίστομο Χανς Τσάμπελ (Hans Zampel) μετά το τέλος του πολέμου συνελήφθη στην Γαλλία και εκδόθηκε στην Ελλάδα. Στην πορεία ζητήθηκε η μεταφορά του στην Γερμανία για τις εκεί έρευνες όπου και παρέμεινε. Σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες ζει ως σήμερα ελεύθερος.

Ο λοχαγός των SS Φριτς Λάουτενμπαχ (Fritz Lautenbach) είναι ο άνθρωπος που εκτέλεσε την εντολή και συνέταξε την σχετική ψευδή αναφορά. Η αναφορά του Lautenbach αμφισβητήθηκε άμεσα από τον επίσης αυτόπτη μάρτυρα της μυστικης αστυνομίας, Georg Koch, o οποίος συνόδευε την αποστολή.


The Distomo massacre (Greek: Η σφαγή του Διστόμου; German: Massaker von Distomo or Distomo-Massaker) was a Nazi war crime perpetrated by members of the Waffen-SS in the village of Distomo, Greece, during the Axis occupation of Greece during World War II.

On June 10, 1944, for over two hours, Waffen-SS troops of the 4th SS Polizei Panzergrenadier Division under the command of SS-Hauptsturmführer Fritz Lautenbach went door to door and massacred Greek civilians, reportedly in revenge for a partisan attack. A total of 218 men, women and children were killed in Distomo, a small village near Delphi. According to survivors, SS forces "bayoneted babies in their cribs, stabbed pregnant women, and beheaded the village priest."

The battle report states that 'members and suspects of gangs' were killed in the course of a 'retaliation measure' against partisan resistance. However, survivors of the massacre reported afterwards that men as well as children were shot, women were violated and killed. No soldier was ever held responsible for the massacre.

Argyris Sfountouris (protagonist of the film "A song for Argyris") was nearly four years of age in June 1944 and survived by chance. He lost his parents and 30 family members. Up until this day he and the other survivors and relatives have not received a single cent as compensation even though the Areopag, the Greek High court, has passed a legally binding decision in May 2000 obliging the Federal Republic of Germany to pay a sum of altogether 28 million Euro as compensation to the victims.

In the meantime Italian courts have likewise awarded compensation to Italian victims of the German occupation. The Greek victims were successful in their claim for enforceability of their legal titles against German property in Italy awarded by Greek courts. Germany has objected to this by saying that these were 'sovereign measures' and has claimed 'state immunity' for the war crimes and the crimes against international law. Both the Areopag as well as the Italian court of appeal have rejected this argument. In December 2008 the German government has filed a lawsuit at the International Court of Justice in Den Haag in order to circumvent the enforcement of the compensation claims. Its aim is to establish once and for all that this kind of lawsuits does not fall under the competence of the Italian courts, that their rulings constitute an infringement of international law and that they constitute an infringement of Germany' sovereignty rights.

Following the massacre, a Secret Field Police agent accompanying the German forces informed the authorities that, contrary to Lautenbach's official report, the German troops had come under attack several miles from Distomo and had not been fired upon "with mortars, machine-guns and rifles from the direction of Distomo". An inquiry was convened. Lautenbach admitted that he had gone beyond standing orders, but the tribunal found in his favour, holding that he had been motivated, not by negligence or ignorance, but by a sense of responsibility towards his men.

As the matter of reparations and restitution between Greece and Germany is not closed, survivors and relatives of the victims made claims for individual compensation and sued in the German courts and the European Court of Human Rights, which could have made Germany liable for several billion dollars in reparations. The claims were denied by the European Court of Human Rights and by German lower courts and in June 2003 were rejected by the Federal Court of Justice. Federal Constitutional Court of Germany ruled in March 2006, it didn’t have to pay compensation to individuals seeking damages over war crimes.

In November 2008, a court in Florence ruled that the families of the 218 men and women killed should be awarded a villa in Menaggio, near Lake Como, which is owned by a German state nonprofit organization, by way of restitution. Germany appealed against the Italian ruling at the International Court of Justice, claiming for State immunity. In January 2011, Prime Minister of Greece George Papandreou announced that the Greek Government will be represented at the International Court of Justice in relation to the claim for reparations by relatives of victims.

A Distomo, nel nomos di Beozia, avvenne durante la II guerra mondiale una delle maggiori stragi di persone inermi da parte delle truppe di occupazione tedesche in Grecia. Il 10 giugno 1944, Fritz Laufenbach, capitano della I Compagnia, I Battaglione, VII Divisione Corazzata delle SS, ricevette l'ordine di spostare il suo reparto da Livadià a Distomo, Stiri e Kyriaki, allo scopo di localizzare i partigiani operanti sul versante occidentale dell'Elicona. Come esca, i tedeschi utilizzarono due camion greci requisiti, pieni di uomini delle SS travestiti da contadini, che precedevano il grosso della truppa. Allo stesso tempo, la X e la XI Compagnia del III Battaglione furono fatte dirigere da Amfissa a Distomo per ricongiungersi con la II Compagnia. Le tre compagnie si ricongiunsero senza aver individuato alcun partigiano, a parte diciotto ragazzi che si nascondevano negli ovili della contrada. Sei dei ragazzi, che avevano tentato di disertare, furono fucilati. I tedeschi entrarono a Distomo e, terrorizzando gli abitanti del paese, vennero a sapere che c'erano dei partigiani a Stiri. La II Compagnia vi fu fatta dirigere e, in località Litharaki, nei pressi di Stiri, cadde in un'imboscata dei partigiani della XI Compagnia del III Battaglione della 34a Brigata dell'ELAS. La battaglia di Steiri fu durissima e durò all'incirca fino alle 2 del pomeriggio, costrigendo i tedeschi a ritirarsi. I tedeschi persero quaranta uomini, i partigiani quindici.

La mattina di sabato 10 giugno 1944, alle forze della XI Compagnia della Brigata III/34 dell'ELAS, guidate dal capitano Christoforos fu ordinato di spostarsi da Kyriaki a Stiri per attendere le restanti truppe tedesche cui era stato ordinato di spostarsi da Livadià e da Amfissa per terrorizzare la popolazione non soltanto di Distomo, ma anche di Stiri e di Kyriaki. In quel periodo, molti abitanti di quei paesi erano organizzati nell'EAM e aiutavano l'ELAS nella lotta di liberazione mentre il III Reich pativa parecchie sconfitte non soltanto in Grecia, ma in tutta Europa.

Quando arrivarono a Stiri, i partigiani convennero un segnale e tesero un agguato con tre loro plotoni, nella località detta Litharaki, a 1 km e mezzo dal paese che stava attendendo i tedeschi. Arrivati a Distomo, terrorizzando la popolazione i tedeschi riuscirono a strappare l'informazione della presenza di partigiani a Stiri; in tale modo, prima di mezzogiorno, i 4 camion tedeschi e i 2 camion greci requisiti pieni di soldati SS travestiti da contadini per non destare sospetti, partirono da Distomo in direzione di Stiri, per continuare con le azioni terroristiche e con lo sterminio della popolazione. Come detto, la battaglia andò avanti fino a circa le 2, e i tedeschi furono costretti a ritirarsi. Le perdite tra i tedeschi ammontarono a 40 uomini, tra le quali un ufficiale che svolgeva compiti di interprete il quale fu trasportato a Distomo e vi morì. Tra i greci si ebbero 15 caduti. Terminò così la battaglia, con pesanti perdite per i tedeschi, ma anche con la strage della popolazione inerme e innocente del vicino paese.

Dopo la battaglia, i tedeschi rientrarono a Distomo e, come rappresaglia per le perdite che avevano subito, iniziarono a sterminare tutti coloro che avevano trovato nel paese. Folli di rabbia per l'umiliante sconfitta patita dai partigiani greci, non risparmiarono dal macello neppure le donne, i bambini e i vecchi. Il parroco del paese fu decapitato, furono uccisi dei neonati e le donne furono stuprate prima di essere uccise. La strage si fermò soltanto sul far della sera (il che avviene tardi in giugno), quando le truppe dovettero rientrare a Livadià; prima, però, diedero fuoco alle case del paese. Sulla strada del ritorno continuarono a uccidere tutti coloro in cui si imbattevano. A Distomo si ebbero 228 vittime, tra le quali 117 donne e 111 uomini; tra tutti, 53 ragazzi e bambini al di sotto dei 16 anni. Secondo la testimonianza dell'inviato della Croce Rossa Internazionale, lo svizzero George Wehrly, che giunse a Distomo pochi giorni dopo la strage, nell'intera zona si ebbero però circa 600 morti.

Uno degli ufficiali ritenuti responsabili della strage di Distomo, Hans Zampel, dopo la fine della guerra fu arrestato in Francia e fu decisa la sua estradizione in Grecia; ma fu richiesto anche il suo trasferimento in Germania per le indagini che là lo riguardavano, e naturalmente vi rimase vivendo il resto della sua vita in libertà. Il capitano delle SS Fritz Laufenbach, dopo aver dato l'ordine della strage, aveva redatto un falso rapporto che fu riconosciuto tale persino da un dirigente della Gestapo, Georg Koch.