Chi era Bava il beccaio? Bombardava Milano;
correva il Novantotto, oggi è un anno lontano.
I cavalli alla Scala, gli alpini in piazza Dom.
Attenzione:
cavalleria piemontese, gli alpini di Val di Non.
Chi era Humbert le Roi? Comandava da Roma;
folgore della guerra, con al vento la chioma.
La fanteria stava a Mantova, i bersaglieri sul Po.
Attenzione:
fanteria calabrese, i bersaglieri di Rho.
E chi era Nicotera, ministro dell'interno?
Sole di sette croci e fuoco dell'inferno.
All'Opera il Barbiere, cannoni a Mergellina.
Attenzione:
spari capestri e mazze da sera alla mattina.
Di pietra non è l'uomo
l'uomo non è un limone
e se non è di pietra
non è carne per un cannone.
Cavallo di re
la figlia di un re
l'ombra di un re
e la voglia di un re.
Soltanto chi è re
può contrastare un re.
Il gioco dei potenti
è di cambiare se vogliono
anche la corsa dei venti.
E i limoni a Palermo? Pendevano dai rami,
coprendo d'ombra il sangue di poveri cristiani.
Chi era Pinna? Un questore, a Garibaldi amico.
Attenzione:
fucilazioni in massa, dentro al castello antico.
E la tassa sul grano? Tutta l'Emilia rossa
s'incendia di furore, brucia nella sommossa.
Stato d'assedio, spari, la truppa bivacca.
Attenzione:
lento scorreva il fiume da Cremona a Ferrara.
Che nome aveva l'acqua trasformata in pantano?
Macello a sangue caldo di popolo italiano.
Un'intera brigata decimata sul posto.
Attenzione:
i soldati legati agli alberi, agli alberi del bosco.
L'uomo non è di pietra
l'uomo non è un limone
poichè non è di pietra
neppure è carne da cannone.
Quando la vecchia
carne voleva
il macellaio
fu presto impiccato;
e un re da cavallo
è anche sbalzato
e in mezzo al salnitro
precipitato,
come al tempo
del grande furore
quando il vecchio imperatore
a morte condannava
chi faceva l'amore.
Sei le colonne in fila, il gioco è terminato.
Nel bel prato d'Italia c'è odore di bruciato.
Un filo rosso lega tutte, tutte queste vicende.
Attenzione:
dentro ci siamo tutti, è il potere che offende.
correva il Novantotto, oggi è un anno lontano.
I cavalli alla Scala, gli alpini in piazza Dom.
Attenzione:
cavalleria piemontese, gli alpini di Val di Non.
Chi era Humbert le Roi? Comandava da Roma;
folgore della guerra, con al vento la chioma.
La fanteria stava a Mantova, i bersaglieri sul Po.
Attenzione:
fanteria calabrese, i bersaglieri di Rho.
E chi era Nicotera, ministro dell'interno?
Sole di sette croci e fuoco dell'inferno.
All'Opera il Barbiere, cannoni a Mergellina.
Attenzione:
spari capestri e mazze da sera alla mattina.
Di pietra non è l'uomo
l'uomo non è un limone
e se non è di pietra
non è carne per un cannone.
Cavallo di re
la figlia di un re
l'ombra di un re
e la voglia di un re.
Soltanto chi è re
può contrastare un re.
Il gioco dei potenti
è di cambiare se vogliono
anche la corsa dei venti.
E i limoni a Palermo? Pendevano dai rami,
coprendo d'ombra il sangue di poveri cristiani.
Chi era Pinna? Un questore, a Garibaldi amico.
Attenzione:
fucilazioni in massa, dentro al castello antico.
E la tassa sul grano? Tutta l'Emilia rossa
s'incendia di furore, brucia nella sommossa.
Stato d'assedio, spari, la truppa bivacca.
Attenzione:
lento scorreva il fiume da Cremona a Ferrara.
Che nome aveva l'acqua trasformata in pantano?
Macello a sangue caldo di popolo italiano.
Un'intera brigata decimata sul posto.
Attenzione:
i soldati legati agli alberi, agli alberi del bosco.
L'uomo non è di pietra
l'uomo non è un limone
poichè non è di pietra
neppure è carne da cannone.
Quando la vecchia
carne voleva
il macellaio
fu presto impiccato;
e un re da cavallo
è anche sbalzato
e in mezzo al salnitro
precipitato,
come al tempo
del grande furore
quando il vecchio imperatore
a morte condannava
chi faceva l'amore.
Sei le colonne in fila, il gioco è terminato.
Nel bel prato d'Italia c'è odore di bruciato.
Un filo rosso lega tutte, tutte queste vicende.
Attenzione:
dentro ci siamo tutti, è il potere che offende.
Language: English
CROSSWORD PUZZLE
Who was Bava the Butcher? [1] He bombed Milan;
it was in '98, it's a remote year today.
Horses at the Scala, Alpine troops in piazza Dom.[2]
Attention now:
The chivalry from Piedmont, the Alpine troops from Val di Non. [3]
Who was Humbert le Roi? [4] He ruled from Rome;
a true lightning of war, his hair floating in the wind.
The infantry was in Mantua, the Bersaglieri on the Po.
Attention now:
The infantry from Calabria, the Bersaglieri from Rho. [5]
And who was Nicotera, Minister of the Interior?
The sun of seven crosses and fire from the hell.
The Barbiere at the Opera, gun batteries in Mergellina. [6]
Attention now:
shots gallows and maces from evening to morning.
The man is not made of stone
The man is no squashing lemon
and if he's not made of stone
he is no cannon fodder.
A king's horse
a king's daughter
and a king's lust.
Only a king
may oppose a king.
The game of the powerful
is changing at their will
even the course of winds.
The lemons in Palermo? Hanging from branches,
they covered with shadow the blood of poor men.
Who was Pinna? A police chief, a friend to Garibaldi.
Attention now:
mass shooting executions inside the old castle.
And the wheat tax? All red Emilia
rises in wrath and burns in the revolution. [7]
The martial law declared, troops quartered and shots.
Attention now:
the river flowed slow from Cremona to Ferrara.
How was that water called, turned into a marsh?
A warm-blooded massacre of Italian people.
A whole brigade was destroyed on the spot.
Attention now:
Soldiers tied to the trees, to the trees in the wood.
The man is not made of stone
The man is no squashing lemon
and if he's not made of stone
he is no cannon fodder.
When the butcher
wanted old meat
he was soon
hanged by the neck;
and even a king
was tossed down from horse
and then thrown into
the saltpetre hole, [8]
just like at the time
of the great wrath
when the old emperor
used to sentence to death
those who made love.
Six columns all in a row, the game is over.
It smells of burning in the fair garden of Italy.
A red thread links all these events.
Attention now:
All of us is involved in the offences of power.
Who was Bava the Butcher? [1] He bombed Milan;
it was in '98, it's a remote year today.
Horses at the Scala, Alpine troops in piazza Dom.[2]
Attention now:
The chivalry from Piedmont, the Alpine troops from Val di Non. [3]
Who was Humbert le Roi? [4] He ruled from Rome;
a true lightning of war, his hair floating in the wind.
The infantry was in Mantua, the Bersaglieri on the Po.
Attention now:
The infantry from Calabria, the Bersaglieri from Rho. [5]
And who was Nicotera, Minister of the Interior?
The sun of seven crosses and fire from the hell.
The Barbiere at the Opera, gun batteries in Mergellina. [6]
Attention now:
shots gallows and maces from evening to morning.
The man is not made of stone
The man is no squashing lemon
and if he's not made of stone
he is no cannon fodder.
A king's horse
a king's daughter
and a king's lust.
Only a king
may oppose a king.
The game of the powerful
is changing at their will
even the course of winds.
The lemons in Palermo? Hanging from branches,
they covered with shadow the blood of poor men.
Who was Pinna? A police chief, a friend to Garibaldi.
Attention now:
mass shooting executions inside the old castle.
And the wheat tax? All red Emilia
rises in wrath and burns in the revolution. [7]
The martial law declared, troops quartered and shots.
Attention now:
the river flowed slow from Cremona to Ferrara.
How was that water called, turned into a marsh?
A warm-blooded massacre of Italian people.
A whole brigade was destroyed on the spot.
Attention now:
Soldiers tied to the trees, to the trees in the wood.
The man is not made of stone
The man is no squashing lemon
and if he's not made of stone
he is no cannon fodder.
When the butcher
wanted old meat
he was soon
hanged by the neck;
and even a king
was tossed down from horse
and then thrown into
the saltpetre hole, [8]
just like at the time
of the great wrath
when the old emperor
used to sentence to death
those who made love.
Six columns all in a row, the game is over.
It smells of burning in the fair garden of Italy.
A red thread links all these events.
Attention now:
All of us is involved in the offences of power.
TRANSLATION NOTES
Some translation notes expressly prepared for English speaking readers are necessary to better understand the events related in this beautiful and powerful song written by the poet Roberto Roversi, resuming the most terrible state massacres in post-unity Italy.
[1] Gen. Bava Beccaris was ordered by the king Humbert I of Italy to reprime severely the s.c. "bread riots" in Milan, in June 1898. This he did with cruel effectiveness. The King officially thanked Gen. Beccaris for his "service" and granted him the Great Cross of Honor. Two years later, on July 29, 1900, the King was shot dead by a young anarchist from Prato, Gaetano Bresci, who intended this way to avenge all the victims of Bava Beccaris' repression.
In the Italian lyrics, "Bava il beccaio" is an untranslatable wordgame on "Beccaris" and "beccaio", an old word for "butcher".
[2] "Piazza Dom" is the dialectal name of the Cathedral Square in Milan.
[3] Val di Non, or Anaunia Valley, is a valley in the Trento region.
[4] King Humbert I of Italy (see Note 1).
[5] Rho is a small town in Milan neighborhood. The Bersaglieri are Italian infantry troops famous for wearing a cockfeathered helmet.
[6] The Minister of the Interior Nicotera ordered the Italian army to reprime severely a series of riots in Naples (Mergellina is an old part of Naples).
[7] The s.c. "wheat tax" (tassa sul grano, o tassa sul macinato) was a most unpopular tax imposed by the Italian right-wing government on ground cereals. As it affected the basic element of poor people's alimentation in Italy, it caused insurrection in several regions of Italy, among which Emilia. After the insurrection was (as usually) reprimed in blood, the tax was finally withdrawn in 1876.
[8] To hell. Reference is again to King Humbert I's murder by the anarchist Bresci.
Some translation notes expressly prepared for English speaking readers are necessary to better understand the events related in this beautiful and powerful song written by the poet Roberto Roversi, resuming the most terrible state massacres in post-unity Italy.
[1] Gen. Bava Beccaris was ordered by the king Humbert I of Italy to reprime severely the s.c. "bread riots" in Milan, in June 1898. This he did with cruel effectiveness. The King officially thanked Gen. Beccaris for his "service" and granted him the Great Cross of Honor. Two years later, on July 29, 1900, the King was shot dead by a young anarchist from Prato, Gaetano Bresci, who intended this way to avenge all the victims of Bava Beccaris' repression.
In the Italian lyrics, "Bava il beccaio" is an untranslatable wordgame on "Beccaris" and "beccaio", an old word for "butcher".
[2] "Piazza Dom" is the dialectal name of the Cathedral Square in Milan.
[3] Val di Non, or Anaunia Valley, is a valley in the Trento region.
[4] King Humbert I of Italy (see Note 1).
[5] Rho is a small town in Milan neighborhood. The Bersaglieri are Italian infantry troops famous for wearing a cockfeathered helmet.
[6] The Minister of the Interior Nicotera ordered the Italian army to reprime severely a series of riots in Naples (Mergellina is an old part of Naples).
[7] The s.c. "wheat tax" (tassa sul grano, o tassa sul macinato) was a most unpopular tax imposed by the Italian right-wing government on ground cereals. As it affected the basic element of poor people's alimentation in Italy, it caused insurrection in several regions of Italy, among which Emilia. After the insurrection was (as usually) reprimed in blood, the tax was finally withdrawn in 1876.
[8] To hell. Reference is again to King Humbert I's murder by the anarchist Bresci.
Language: French
Version française – Marco Valdo M.I. – 2009
LES MOTS CROISÉS, chanson en forme de définitions de « mots croisés », est probablement la plus belle chanson de l'album et peut-être de toute la carrière de Lucio Dalla. Une chanson qui, encore à présent, à l'entendre me fait des frissons, mais pas seulement d'émotion; de rage. Car, reparcourant l'histoire de ce pays, encore après l'année 1974 quand le grand Roberto Roversi l'écrivit, la valeur des mots de la fin de la chanson n'a cessé d'exister et s'est même aiguisée; le pouvoir attaque, et attaque de plus en plus, des massacres aux loges maçonniques, des mafias à la répression, de Lockheed (scandale dans lequel fut emporté le président de la République italienne, le démochrétien Giovanni Leone – par ailleurs et antérieurement à ses fonctions présidentielles, avocat des mafieux siciliens) à Carlo Giuliani. (assassiné par la police lors du « Gquelque chose » à Gênes). Il est tout à fait inutile et superfétatoire... de disputer des qualités ou du personnage de Lucio Dalla ou sur le fait qu'il méritât une chanson aussi belle. C'est sa chanson, avec un texte extraordinaire, écrit par un des plus grands poètes engagés que ce pays ait eu. Je l'imaginerais difficilement chantée par quelqu'un d'autre; point final.
... Présentant la chanson, Lucio Dalla dit que le protagoniste de la chanson est le protagoniste de toute l'histoire, c'est-à-dire le peuple. (R.V.)
Remercions le diable (n'en déplaise à certain Don quelquechose...) ! Cette traduction est une commande et une commande de Riccardo Venturi... Comme disait Léo Ferré, « une commande et une commande du Diable, mon Dieu, ça change...Thank you, Satan ! »
Vaut mieux faire ça que louer les Savoies...
C'est la troisième chanson que je croise, dit Marco Valdo M.I., à propos de cette histoire d'Humbert (Umberto I) d'Italie, dont celle que j'ai écrite sur « Gaetano, gracié et pendu » .
Il s'agit bien évidemment de l'anarchiste Gaetano Bresci qui assassina le dit-roi Humbert d'Italie. Bresci fut gracié par le successeur et assassiné dans sa cellule par les sbires du royaume.
Le commentaire de Riccardo est bien suffisant et nous écouterons ensemble la voix de l'accordéon.
Et pour le reste : « Nous tissons le linceul du vieux monde... »
OsR
Ainsi Parlait Marco Valdo M.I.
... Présentant la chanson, Lucio Dalla dit que le protagoniste de la chanson est le protagoniste de toute l'histoire, c'est-à-dire le peuple. (R.V.)
Remercions le diable (n'en déplaise à certain Don quelquechose...) ! Cette traduction est une commande et une commande de Riccardo Venturi... Comme disait Léo Ferré, « une commande et une commande du Diable, mon Dieu, ça change...Thank you, Satan ! »
Vaut mieux faire ça que louer les Savoies...
C'est la troisième chanson que je croise, dit Marco Valdo M.I., à propos de cette histoire d'Humbert (Umberto I) d'Italie, dont celle que j'ai écrite sur « Gaetano, gracié et pendu » .
Il s'agit bien évidemment de l'anarchiste Gaetano Bresci qui assassina le dit-roi Humbert d'Italie. Bresci fut gracié par le successeur et assassiné dans sa cellule par les sbires du royaume.
Le commentaire de Riccardo est bien suffisant et nous écouterons ensemble la voix de l'accordéon.
Et pour le reste : « Nous tissons le linceul du vieux monde... »
OsR
Ainsi Parlait Marco Valdo M.I.
LES MOTS CROISÉS
Qui donc était Bava le boucher ? Il bombardait Milan;
Il courait en 1898; aujourd'hui, année assez lointaine.
Les chevaux à la Scala, les Alpins sur la place du Dôme.
Attention:
Cavalerie piémontaise, Alpins du Val de Non.
Qui donc était ce roi Humbert ? Il commandait à Rome
Foudre de guerre, avec sa mèche au vent
L'infanterie était à Mantoue, les bersaglieri sur le Pô.
Attention:
Infanterie calabraise, bersaglieri de Rho.
Et qui donc était Nicotera, ministre de l'Intérieur ?
Soleil des sept croix et feu de l'enfer
Le Barbier à l'Opéra, des canons à Mergellina.
Attention:
Tirs inexpiables, et massues du soir au matin.
L'homme n'est pas fait de pierre
L'homme n'est pas un citron.
Et s'il n'est pas de pierre
Il n'est pas chair à canon.
Cheval de roi
La fille d'un roi
L'ombre d'un roi
Seulement un roi
Peut contrecarrer un roi.
Le jeu des puissants
Est de changer ce qu'ils veulent
Même la course des vents.
Et les citrons à Palerme ? Ils pendaient aux arbres.
Couvrant d'ombre le sang des pauvres gens.
Qui donc était Pinna ? Un procureur, ami de Garibaldi.
Attention:
Exécutions de masse, dans le château ancien.
Et la taxe sur le grain ? Toute l'Émilie rouge
S'enflamme de fureur, brûle d'insurrection
État de siège, tirs, la troupe bivouaque
Attention:
Le fleuve roulait lentement de Crémone à Ferrare.
Quel nom avait l'eau changée en bourbier ?
Massacre à chaud du peuple italien.
Une brigade décimée sur place.
Attentiom:
Soldats liés aux arbres, aux arbres du bois.
L'homme n'est pas fait de pierre
L'homme n'est pas un citron.
Et s'il n'est pas de pierre
Ni même chair à canon.
Alors que l'abatteur
Voulait
De la vieille viande
Il fut prestement pendu;
Et un roi à cheval
Lui aussi a sauté
Et au milieu du salpêtre
Fut précipité,
Comme au temps
De la grande fureur
Quand le vieil empereur
Condamnait à mort
Qui faisait l'amour.
Six colonnes à la file, le jeu est terminé.
Dans son beau pré, l'Italie a une odeur de brûlé.
Un fil rouge relie toutes, toutes ces histoires.
Attention:
Nous sommes tous dedans,
C'est le pouvoir qui attaque.
Qui donc était Bava le boucher ? Il bombardait Milan;
Il courait en 1898; aujourd'hui, année assez lointaine.
Les chevaux à la Scala, les Alpins sur la place du Dôme.
Attention:
Cavalerie piémontaise, Alpins du Val de Non.
Qui donc était ce roi Humbert ? Il commandait à Rome
Foudre de guerre, avec sa mèche au vent
L'infanterie était à Mantoue, les bersaglieri sur le Pô.
Attention:
Infanterie calabraise, bersaglieri de Rho.
Et qui donc était Nicotera, ministre de l'Intérieur ?
Soleil des sept croix et feu de l'enfer
Le Barbier à l'Opéra, des canons à Mergellina.
Attention:
Tirs inexpiables, et massues du soir au matin.
L'homme n'est pas fait de pierre
L'homme n'est pas un citron.
Et s'il n'est pas de pierre
Il n'est pas chair à canon.
Cheval de roi
La fille d'un roi
L'ombre d'un roi
Seulement un roi
Peut contrecarrer un roi.
Le jeu des puissants
Est de changer ce qu'ils veulent
Même la course des vents.
Et les citrons à Palerme ? Ils pendaient aux arbres.
Couvrant d'ombre le sang des pauvres gens.
Qui donc était Pinna ? Un procureur, ami de Garibaldi.
Attention:
Exécutions de masse, dans le château ancien.
Et la taxe sur le grain ? Toute l'Émilie rouge
S'enflamme de fureur, brûle d'insurrection
État de siège, tirs, la troupe bivouaque
Attention:
Le fleuve roulait lentement de Crémone à Ferrare.
Quel nom avait l'eau changée en bourbier ?
Massacre à chaud du peuple italien.
Une brigade décimée sur place.
Attentiom:
Soldats liés aux arbres, aux arbres du bois.
L'homme n'est pas fait de pierre
L'homme n'est pas un citron.
Et s'il n'est pas de pierre
Ni même chair à canon.
Alors que l'abatteur
Voulait
De la vieille viande
Il fut prestement pendu;
Et un roi à cheval
Lui aussi a sauté
Et au milieu du salpêtre
Fut précipité,
Comme au temps
De la grande fureur
Quand le vieil empereur
Condamnait à mort
Qui faisait l'amour.
Six colonnes à la file, le jeu est terminé.
Dans son beau pré, l'Italie a une odeur de brûlé.
Un fil rouge relie toutes, toutes ces histoires.
Attention:
Nous sommes tous dedans,
C'est le pouvoir qui attaque.
Contributed by Marco Valdo M.I. - 2009/4/21 - 22:03
Un très grand merci à Marco Valdo M.I., de ma part et de celle de tout le site, pour avoir traduit "sur commande" cette chanson que je considère comme l'une des plus importantes (et belles, ça va sans dire) qui aient jamais été écrites en ce pays.
Les mots croisés sont une spécialité italienne et, peut-être, les plus complexes et variés du monde entier: la structure phonétique même de la langue italienne, avec son alternance très harmonique de voyelles et consonnes, permet d'élaborer des grilles qui ne pourraient pas exister ailleurs. Le magazine de mots croisés le plus ancien du monde, "La Settimana Enigmistica", se publie sans interruption depuis 1932, à Milan; et les mots croisés sont une véritable passion nationale des italiens. Le plus célèbre cruciverbiste italien, Piero Bartezzaghi, a eu l'honneur d'un article sur Wikipedia.
Le recours aux mots croisés pour raconter l'histoire tragique de ce pays, de ses régimes, de ses répressions, de ses pouvoirs qui attaquent, a été un vrai coup de génie du poète Roversi; un coup de génie et, il faut bien le dire, un coup d'ironie. Les définitions des mots croisés sont synthétiques par nature et, souvent, les événements historiques y sont réduits à l'essentiel. Tout se mélange dans le chaudron des grilles. Roberto Roversi a tiré de ce chaudron un concentré d'événements et de figures, et nous a montré ce qu'il s'est passé, ce que ces figures ont fait vraiment. Dans un certains sens, il a bien completé la grille; mais il l'a fait exactement à l'opposite des cruciverbistes, qui sont tout à fait neutres. Roversi n'est pas neutre. Ses mots croisés sont une grille de rage, de participation et d'explication profonde.
Les mots croisés sont une spécialité italienne et, peut-être, les plus complexes et variés du monde entier: la structure phonétique même de la langue italienne, avec son alternance très harmonique de voyelles et consonnes, permet d'élaborer des grilles qui ne pourraient pas exister ailleurs. Le magazine de mots croisés le plus ancien du monde, "La Settimana Enigmistica", se publie sans interruption depuis 1932, à Milan; et les mots croisés sont une véritable passion nationale des italiens. Le plus célèbre cruciverbiste italien, Piero Bartezzaghi, a eu l'honneur d'un article sur Wikipedia.
Les Triplici Incroci Obbligati, un des plus compliqués jeux de mots croisés italiens: les définitions sont données "en vrac", pêle-mêle, et il faut réconstruir la grille à partir du peu de lettres qui y sont inserées.
Le recours aux mots croisés pour raconter l'histoire tragique de ce pays, de ses régimes, de ses répressions, de ses pouvoirs qui attaquent, a été un vrai coup de génie du poète Roversi; un coup de génie et, il faut bien le dire, un coup d'ironie. Les définitions des mots croisés sont synthétiques par nature et, souvent, les événements historiques y sont réduits à l'essentiel. Tout se mélange dans le chaudron des grilles. Roberto Roversi a tiré de ce chaudron un concentré d'événements et de figures, et nous a montré ce qu'il s'est passé, ce que ces figures ont fait vraiment. Dans un certains sens, il a bien completé la grille; mais il l'a fait exactement à l'opposite des cruciverbistes, qui sont tout à fait neutres. Roversi n'est pas neutre. Ses mots croisés sont une grille de rage, de participation et d'explication profonde.
Riccardo Venturi - 2009/4/22 - 13:03
Language: Greek (Modern)
Versione greca di Riccardo Venturi
Ελληνική μετἀφραση του Ρικάρντου Βεντούρη
31 dicembre / 31 Δεκεμβρίου 2011
Ελληνική μετἀφραση του Ρικάρντου Βεντούρη
31 dicembre / 31 Δεκεμβρίου 2011
Ποιος ήταν Μπάβα ο χασάπης;
Le parole incrociate (Το σταυρόλεξο) είναι τραγούδι σε μορφή ορισμών σταυρόλεξου, ίσως το ωραιότερο τραγούδι στη καριέρα του Λούτσιο Ντάλλα. Ένα τραγούδι που μας κάνει και ανατριχιάζουμε και τώρα σαν το ξανακούσουμε, αλλ' όχι μόνο για συγκίνηση, και για θυμό. Αν διατρέχουμε την ιστορία Ιταλίας και μετά το 1974, όταν ο μεγάλος ποιητής Ρομπέρτο Ροβέρσι έγραψε τους στίχους αυτούς, η αξία του τελικού στίχου δεν έπαψε να υπάρχει, κι αυξήθηκε αντιθέτως· η εξουσία παραβιάζει, κι έχει παραβιάσει ολοένα περισσότερο από τις καταστροφές στις μασονικές στοές, από τις μάφιες στη κατάπνιξη, από τη Lockheed στον Κάρλο Τζουλιάνι. Ο Λούτσιο Ντάλλα εκτέλεσε αυτό το τραγούδι ήδη τον προηγούμενο χρόνο στα κοντσέρτα που έκανε μαζί με τους Φραντσέσκο ντε Γκρεκγόρι κι Αντονέλλο Βεντίττι και με τη Μαρία Μόντι. Στον πρόλογο, ο Ντάλλα έλεγε που ο πρωταγωνιστής του τραγουδιού είναι ο πρωταγωνιστής της ιστορίας, δηλαδή ο λαός (πράγματι, στο ποίημα αναφέρονται μερικά επεισόδια από την ιστορία Ιταλίας). [PB]
ΤΟ ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ
Ποιος ήταν Μπάβα ο χασάπης; [1] Βομβάρδιζε το Μιλάνο,
έτρεχε το Ενενήντα Οχτώ, σήμερα 'ναι μακρινός χρόνος.
Τ' άλογα στη Σκάλα, οι Αλπίνοι στην πλατεία Ντουόμο. [2]
Προσοχή·
Ιππικό από Πιεμόντε, Αλπίνοι από Βαλ ντι Νων. [3]
Ποιος ήταν Humbert le Roi; Διέτασσε από τη Ρώμη, [4]
αστραπή του πολέμου με την κόμη στον αέρα.
Το πεζικό 'μενε στη Μάντοβα, οι βερσαλιέροι στον Πάδο.
Προσοχή·
Πεζικό από Καλαβρία, βερσαλιέροι από Ρω. [5]
Και ποιος ήταν ο Νικοτέρα, υπουργός εσωτερικών;
ήλιος εφτά σταυρών και φωτιά της κόλασης.
Στεν Όπερα ο Κουρέας, κανόνια στη Μερτζελίνα. [6]
Προσοχή·
ριξιές κρεμάλες και μπαστούνια βράδυ πρωί.
Από πέτρα δεν είναι ο άνθρωπος
ο άνθρωπος δεν είναι λεμόνι
κι αν από πέτρα δεν είναι
δεν είναι κρέας για κανόνι.
Άλογο του βασιλιά
θυγατέρα του βασιλιά
η σκιά ενός βασιλιά
κι η διάθεση ενός βασιλιά.
Μόνο όποιος 'ναι βασιλιάς
μπορεί ν' αντιτεθεί βασιλιά.
Το παιχνίδι των ισχυρών
είναι ν'αλλάξουν αν θέλουν
και το τρέξιμο των ανέμων.
Και τα λεμόνια στο Παλέρμο; Κρέμονταν απ' τα κλαδιά
κρύβοντας με σκιά το αίμα φτωχών χριστιανών.
Ποιος ήταν ο Πίννα; Ένας διοικητής, φίλος του Γκαριμπάλντι.
Προσοχή·
Μαζικά τουφεκίσματα στο Παλαιό Κάστρο.
Κι ο φόρος επί σίτου; Όλη η Αιμιλία η κόκκινη [7]
με θυμό παίρνει φωτιά και καίγει στην εξέγερση.
Κατάσταση πολιορκίας, στρατοπεδεύματα, ριξιές.
Προσοχή·
βραδιά έρρεε το ποτάμι από τη Κρεμόνα στη Φερράρα.
Πως το λέγανε το νερό μεταμορφωμένο σε βάλτο;
σφαγείο εν θερμώ του Ιταλικού λαού.
Μίαν ολόκληρη ταξιαρχία την αποδεκάτισαν στον τόπο.
Προσοχή·
Στρατιώτες δεμένοι στα δέντρα, τα δέντρα του δάσους.
Από πέτρα δεν είναι ο άνθρωπος
ο άνθρωπος δεν είναι λεμόνι
κι αν από πέτρα δεν είναι
δεν είναι κρέας για κανόνι.
Σαν το παλιό
κρέας ήθελε,
τον χασάπη γρήγορα
τον κρεμάσανε
κι ένα βασιλιά
απ' το άλογο τον τινάζουνε
και μες στο νίτρο [8]
τον γκρεμίζουνε
σα στη εποχή
του μεγάλου θυμού
όταν ο γέρος αυτοκράτορας
καταδίκαζε στο θάνατο
όποιον έκανε έρωτα.
Έξι φάλαγγες στη σειρά, τέλεσε το παιχνίδι.
Στο ωραίο λιβάδι Ιταλίας μυρωδιά καμμένου.
Κόκκινο νήμα δένει όλ' αυτά τα γεγονότα.
Προσοχή·
Είμαστ' όλοι εντός, είν' η εξουσία που παραβιάζει.
Ποιος ήταν Μπάβα ο χασάπης; [1] Βομβάρδιζε το Μιλάνο,
έτρεχε το Ενενήντα Οχτώ, σήμερα 'ναι μακρινός χρόνος.
Τ' άλογα στη Σκάλα, οι Αλπίνοι στην πλατεία Ντουόμο. [2]
Προσοχή·
Ιππικό από Πιεμόντε, Αλπίνοι από Βαλ ντι Νων. [3]
Ποιος ήταν Humbert le Roi; Διέτασσε από τη Ρώμη, [4]
αστραπή του πολέμου με την κόμη στον αέρα.
Το πεζικό 'μενε στη Μάντοβα, οι βερσαλιέροι στον Πάδο.
Προσοχή·
Πεζικό από Καλαβρία, βερσαλιέροι από Ρω. [5]
Και ποιος ήταν ο Νικοτέρα, υπουργός εσωτερικών;
ήλιος εφτά σταυρών και φωτιά της κόλασης.
Στεν Όπερα ο Κουρέας, κανόνια στη Μερτζελίνα. [6]
Προσοχή·
ριξιές κρεμάλες και μπαστούνια βράδυ πρωί.
Από πέτρα δεν είναι ο άνθρωπος
ο άνθρωπος δεν είναι λεμόνι
κι αν από πέτρα δεν είναι
δεν είναι κρέας για κανόνι.
Άλογο του βασιλιά
θυγατέρα του βασιλιά
η σκιά ενός βασιλιά
κι η διάθεση ενός βασιλιά.
Μόνο όποιος 'ναι βασιλιάς
μπορεί ν' αντιτεθεί βασιλιά.
Το παιχνίδι των ισχυρών
είναι ν'αλλάξουν αν θέλουν
και το τρέξιμο των ανέμων.
Και τα λεμόνια στο Παλέρμο; Κρέμονταν απ' τα κλαδιά
κρύβοντας με σκιά το αίμα φτωχών χριστιανών.
Ποιος ήταν ο Πίννα; Ένας διοικητής, φίλος του Γκαριμπάλντι.
Προσοχή·
Μαζικά τουφεκίσματα στο Παλαιό Κάστρο.
Κι ο φόρος επί σίτου; Όλη η Αιμιλία η κόκκινη [7]
με θυμό παίρνει φωτιά και καίγει στην εξέγερση.
Κατάσταση πολιορκίας, στρατοπεδεύματα, ριξιές.
Προσοχή·
βραδιά έρρεε το ποτάμι από τη Κρεμόνα στη Φερράρα.
Πως το λέγανε το νερό μεταμορφωμένο σε βάλτο;
σφαγείο εν θερμώ του Ιταλικού λαού.
Μίαν ολόκληρη ταξιαρχία την αποδεκάτισαν στον τόπο.
Προσοχή·
Στρατιώτες δεμένοι στα δέντρα, τα δέντρα του δάσους.
Από πέτρα δεν είναι ο άνθρωπος
ο άνθρωπος δεν είναι λεμόνι
κι αν από πέτρα δεν είναι
δεν είναι κρέας για κανόνι.
Σαν το παλιό
κρέας ήθελε,
τον χασάπη γρήγορα
τον κρεμάσανε
κι ένα βασιλιά
απ' το άλογο τον τινάζουνε
και μες στο νίτρο [8]
τον γκρεμίζουνε
σα στη εποχή
του μεγάλου θυμού
όταν ο γέρος αυτοκράτορας
καταδίκαζε στο θάνατο
όποιον έκανε έρωτα.
Έξι φάλαγγες στη σειρά, τέλεσε το παιχνίδι.
Στο ωραίο λιβάδι Ιταλίας μυρωδιά καμμένου.
Κόκκινο νήμα δένει όλ' αυτά τα γεγονότα.
Προσοχή·
Είμαστ' όλοι εντός, είν' η εξουσία που παραβιάζει.
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ
Ετοιμάστηκαν κάποια σχόλια μετάφρασης για τους Έλληνες αναγνώστες να καταλάβουν καλύτερα τα γεγονότα που αναφέρονται σ' αυτό ωραίο και δυνατό τραγούδι γραμμένο από τον ποιητή Ρομπέρτο Ροβέρσι, στο οποίο συνοψίζονται τις πιο τρομερές “κρατικές καταστροφές” στην Ιταλία μετά την Ένωση.
[1] Ο βασιλιάς Ιταλίας, Ουμβέρτος Α', διέταξε στο στρατηγό Φιορέντσο Μπάβα Μπεκκάρης να πνίξει αυστηρά τη λεγόμενη “ανταρσία για το ψωμί” στο Μιλάνο, στο Ιούνιο του 1898. Ο στρατηγός του υπάκουσε με σκληρή αποτελεσματικότητα. Ο βασιλιάς τον ευχαρίστησε επισήμως για την “υπηρεσία” και τον παρασημοφόρησε με το “Μέγαν Σταυρόν Τιμής”. Δύο χρόνια αργότερα, στις 29. Ιούλιου 1900, ο βασιλιάς σκοτώθηκε από νέον αναρχικό από Πράτο, τον Γκαετάνο Μπρέσι, που ήθελε σ' αυτόν τον τρόπο να εκδικηθεί όλα τα θύματα της κατάπνιξης του Μπάβα Μπεκκάρης.
Στους ιταλικούς στίχους, “Bava il beccaio” είναι αμετάφραστο λογοπαιχνίδι με “Beccaris” και “beccaio”, ένα παλιό λόγο για “χασάπης”.
[2] “Piazza Dom” τη λένε οι Μιλανέζοι την Πλατεία Ντουόμο, τη πλατεία του καθεδρικού ναού.
[3] Η Βαλ ντι Νων, ή Κοιλάδα Αναυνίας, είναι κοιλάδα στην περιοχή Τρέντο.
[4] Ο βασιλιάς Ουμβέρτος Α' Ιταλίας (δες σχ. 1)
[5] Ρω (Rho) είναι μικρή πόλη στα περίχωρα του Μιλάνου. Οι μπερσαλιέροι είναι ιταλικά πεζικά στρατεύματα, διάσημα για το κράνος τους διακοσμημένο με φτερά πετεινού.
[6] Ο υπουργός εσωτερικών, Νικοτέρα, διέτασσε στο ιταλικό στρατό να πνίξει αυστηρά μια σειρά ανταρσιών στη Νάπολη (Μερτζελίνα είναι παλιά συνοικία Νάπολης).
[7] Ο λεγόμενος “φόρος επί σίτου” (ή “επί αλεσμένου”) ήταν πολύ αντιλαϊκός φόρος που η ιταλική δεξιά κυβέρνηση επέβαλε στα αλεσμένα δημητριακά. Εφόσον αφορούσε το βασικό τρόφημα των φτωχών στην Ιταλία, προκάλεσε επανάσταση σε πολλές περιοχές Ιταλίας, π.χ. στην Αιμιλία. Αφού η επανάσταση καταπνιχτεί ως πάντα, ο φόρος καταργήθηκε επιτέλους στο 1876.
[8] Στη κόλαση. Αναφέρεται ακόμα στο φόνο του βασιλιά Ουμβέρτου Α' από τον αναρχικό Μπρέσι.
Ετοιμάστηκαν κάποια σχόλια μετάφρασης για τους Έλληνες αναγνώστες να καταλάβουν καλύτερα τα γεγονότα που αναφέρονται σ' αυτό ωραίο και δυνατό τραγούδι γραμμένο από τον ποιητή Ρομπέρτο Ροβέρσι, στο οποίο συνοψίζονται τις πιο τρομερές “κρατικές καταστροφές” στην Ιταλία μετά την Ένωση.
[1] Ο βασιλιάς Ιταλίας, Ουμβέρτος Α', διέταξε στο στρατηγό Φιορέντσο Μπάβα Μπεκκάρης να πνίξει αυστηρά τη λεγόμενη “ανταρσία για το ψωμί” στο Μιλάνο, στο Ιούνιο του 1898. Ο στρατηγός του υπάκουσε με σκληρή αποτελεσματικότητα. Ο βασιλιάς τον ευχαρίστησε επισήμως για την “υπηρεσία” και τον παρασημοφόρησε με το “Μέγαν Σταυρόν Τιμής”. Δύο χρόνια αργότερα, στις 29. Ιούλιου 1900, ο βασιλιάς σκοτώθηκε από νέον αναρχικό από Πράτο, τον Γκαετάνο Μπρέσι, που ήθελε σ' αυτόν τον τρόπο να εκδικηθεί όλα τα θύματα της κατάπνιξης του Μπάβα Μπεκκάρης.
Στους ιταλικούς στίχους, “Bava il beccaio” είναι αμετάφραστο λογοπαιχνίδι με “Beccaris” και “beccaio”, ένα παλιό λόγο για “χασάπης”.
[2] “Piazza Dom” τη λένε οι Μιλανέζοι την Πλατεία Ντουόμο, τη πλατεία του καθεδρικού ναού.
[3] Η Βαλ ντι Νων, ή Κοιλάδα Αναυνίας, είναι κοιλάδα στην περιοχή Τρέντο.
[4] Ο βασιλιάς Ουμβέρτος Α' Ιταλίας (δες σχ. 1)
[5] Ρω (Rho) είναι μικρή πόλη στα περίχωρα του Μιλάνου. Οι μπερσαλιέροι είναι ιταλικά πεζικά στρατεύματα, διάσημα για το κράνος τους διακοσμημένο με φτερά πετεινού.
[6] Ο υπουργός εσωτερικών, Νικοτέρα, διέτασσε στο ιταλικό στρατό να πνίξει αυστηρά μια σειρά ανταρσιών στη Νάπολη (Μερτζελίνα είναι παλιά συνοικία Νάπολης).
[7] Ο λεγόμενος “φόρος επί σίτου” (ή “επί αλεσμένου”) ήταν πολύ αντιλαϊκός φόρος που η ιταλική δεξιά κυβέρνηση επέβαλε στα αλεσμένα δημητριακά. Εφόσον αφορούσε το βασικό τρόφημα των φτωχών στην Ιταλία, προκάλεσε επανάσταση σε πολλές περιοχές Ιταλίας, π.χ. στην Αιμιλία. Αφού η επανάσταση καταπνιχτεί ως πάντα, ο φόρος καταργήθηκε επιτέλους στο 1876.
[8] Στη κόλαση. Αναφέρεται ακόμα στο φόνο του βασιλιά Ουμβέρτου Α' από τον αναρχικό Μπρέσι.
E' MORTO ROBERTO ROVERSI, BOLOGNA PERDE IL SUO POETA
da La Repubblica Online, 15 settembre 2012
Lo scrittore - che aveva partecipato alla Resistenza - si è spento ieri a 89 anni. Fondatore delle riviste "Officina" e "Rendiconti", aveva diretto il quotidiano "Lotta Continua" e composto testi di canzoni per Lucio Dalla e gli Stadio
Roberto Roversi, poeta e scrittore, intellettuale e coscienza critica di una città e del paese intero, si è spento ieri a Bologna: era nato il 28 gennaio 1923, e l'anno prossimo avrebbe compiuto 90 anni. Per suo desiderio, i familiari hanno dato l'annuncio della sua scomparsa solo oggi. E sempre per suo desiderio non vi saranno cerimonie, né pubbliche né private, né commemorazione né camera ardente.
Lascia la moglie Elena, accanto a lui sempre, anche nella lunga avventura della libreria antiquaria Palmaverde.
Roberto Roversi ci lascia appartato e discreto, come ha sempre vissuto. E' stato un gigante della cultura italiana: a fianco di Pasolini e Leonetti nella redazione di Officina, a fianco di Lucio Dalla nella creazione di tre dei suoi album più belli e significativi, scrittore di romanzi e di versi e "fogli sparsi", come amava dire. Ma soprattutto a fianco di chiunque ne chiedesse il consiglio, una lettura, parole.
Roversi era stato anche direttore del giornale Lotta Continua. Nel 1943 si era arruolato fra i partigiani, appena ventenne, e aveva combattuto nella Resistenza in Piemonte.
Dopo la fondazione della rivista Officina, nel
1955, e poi di Rendiconti (nel 1961) attorno alla metà degli anni Sessanta decise di compiere una scelta destinata a segnare profondamente la sua attività letteraria: smise di pubblicare con i grandi editori, limitandosi esclusivamente a fogli fotocopiati distribuiti liberamente e a collaborazioni con piccole riviste autogestite.
Negli anni Settanta Roversi ha scritto numerosi testi di canzoni per Lucio Dalla (per gli album "Il giorno aveva cinque teste", "Anidride solforosa" e, sotto pseudonimo, "Automobili"), e successivamente altri per il gruppo degli Stadio (ad esempio, "Chiedi chi erano i Beatles", il più grande successo del gruppo, ma anche "Maledettamericatiamo" e "Doma il mare, il mare doma" dedicata a Maradona).
E' la terza figura di rilievo del mondo della cultura bolognese di cui la città piange quest'anno la scomparsa, dopo Lucio Dalla e Stefano Tassinari.
da La Repubblica Online, 15 settembre 2012
Lo scrittore - che aveva partecipato alla Resistenza - si è spento ieri a 89 anni. Fondatore delle riviste "Officina" e "Rendiconti", aveva diretto il quotidiano "Lotta Continua" e composto testi di canzoni per Lucio Dalla e gli Stadio
Roberto Roversi, poeta e scrittore, intellettuale e coscienza critica di una città e del paese intero, si è spento ieri a Bologna: era nato il 28 gennaio 1923, e l'anno prossimo avrebbe compiuto 90 anni. Per suo desiderio, i familiari hanno dato l'annuncio della sua scomparsa solo oggi. E sempre per suo desiderio non vi saranno cerimonie, né pubbliche né private, né commemorazione né camera ardente.
Lascia la moglie Elena, accanto a lui sempre, anche nella lunga avventura della libreria antiquaria Palmaverde.
Roberto Roversi ci lascia appartato e discreto, come ha sempre vissuto. E' stato un gigante della cultura italiana: a fianco di Pasolini e Leonetti nella redazione di Officina, a fianco di Lucio Dalla nella creazione di tre dei suoi album più belli e significativi, scrittore di romanzi e di versi e "fogli sparsi", come amava dire. Ma soprattutto a fianco di chiunque ne chiedesse il consiglio, una lettura, parole.
Roversi era stato anche direttore del giornale Lotta Continua. Nel 1943 si era arruolato fra i partigiani, appena ventenne, e aveva combattuto nella Resistenza in Piemonte.
Dopo la fondazione della rivista Officina, nel
1955, e poi di Rendiconti (nel 1961) attorno alla metà degli anni Sessanta decise di compiere una scelta destinata a segnare profondamente la sua attività letteraria: smise di pubblicare con i grandi editori, limitandosi esclusivamente a fogli fotocopiati distribuiti liberamente e a collaborazioni con piccole riviste autogestite.
Negli anni Settanta Roversi ha scritto numerosi testi di canzoni per Lucio Dalla (per gli album "Il giorno aveva cinque teste", "Anidride solforosa" e, sotto pseudonimo, "Automobili"), e successivamente altri per il gruppo degli Stadio (ad esempio, "Chiedi chi erano i Beatles", il più grande successo del gruppo, ma anche "Maledettamericatiamo" e "Doma il mare, il mare doma" dedicata a Maradona).
E' la terza figura di rilievo del mondo della cultura bolognese di cui la città piange quest'anno la scomparsa, dopo Lucio Dalla e Stefano Tassinari.
CCG/AWS Staff - 2012/9/15 - 12:26
Language: Sardinian
Traduzione sarda da FP40 (De sa limba nos ant privadu, a nois tocat a la torrare)
SOS FAEDDOS IN CRUXE
Kie fiat Bava su becàrgiu? Bumbardaiat Milanu;
curriat su Novantotu, oe est un’annu luntanu.
Sos caddos a sa Scala, sos alpinos in pratza Dom.
Atentzione:
caddatzina piemontesa, sos alpinos de Badde ‘e Non.
Kie fiat Humbert le Roi? Cumandaiat dae Roma;
Fùrmine de gherra, a su bentu sa coma.
Sa fanteria staiat in Mantua, sos bersallieris in su Po.
Atentzione:
fanteria calabresa, sos bersallieris de Rho.
E kie fiat Nicotera, ministru de s’internu?
Sole ‘e sete cruxes e fogu de s’infernu.
A s’Opera su Barberi, cannones a Mergellina.
Atentzione:
sparos murrales e matzas dae sero a chitzina.
Pedra no est s’òmine
s’òmine no est limone
e si no est pedra
no est petza pro cannone.
Caddu ‘e re
sa fìgia ‘e unu re
s’umbra ‘e unu re
e sa bogia ‘e unu re.
Petzi kie est re
podet scontriare unu re.
Su giogu ‘e sos potentes
est de cambiare si bolent
de sos bentos sas currentes.
E sos limones in Palermu? Pendulaiant dae ramos,
faghende umbra a su samben de poberos cristianos.
Kie fiat Pinna? Un cuestore, de Garibaldu amigu.
Atentzione:
fusiladuras de massa, intro su casteddu antigu.
E sa tassa ‘e su trigu? Totu s’Emìlia irrujada
s’inchendet de fùria, brujat in sa subugiada.
Stadu ‘e assèdiu, sparos, sa trupa abbarracat.
Atentzione:
lenu scurriat su riu dae Cremona a Ferrara.
Ite nùmen teniat s’abba mudada in pantanu?
Masellu a sàmben caente ‘e su pòpulu italianu.
Una brigada intrea isperdida in su tretu.
Atentzione:
sordados presos a sos arbores, a sos arbores de litu.
S’òmine no est pedra
s’òmine no est limone
e ca no est pedra
nen mancu est petza ‘e cannone.
A dinco sa betza
carre at bòrfidu
su masellàiu
ant luego infurcadu;
e unu re dae caddu
est fintzas furriadu
e in mesus ‘e su salnitru
imboladu,
ke a su tempus
de su mannu furore
cando su betzu imperadore
a morte cundennaiat
chie faxiat a s’amore.
Ses sas colunnas in ordine, su giogu est spatzadu.
In su padru bellu de Italia b’at fragu ‘e brujadu.
Unu filu ruju ligat totu, totu custas fainas.
Atentzione:
Intro bi semus totu, est su podere chi disatinat.
Kie fiat Bava su becàrgiu? Bumbardaiat Milanu;
curriat su Novantotu, oe est un’annu luntanu.
Sos caddos a sa Scala, sos alpinos in pratza Dom.
Atentzione:
caddatzina piemontesa, sos alpinos de Badde ‘e Non.
Kie fiat Humbert le Roi? Cumandaiat dae Roma;
Fùrmine de gherra, a su bentu sa coma.
Sa fanteria staiat in Mantua, sos bersallieris in su Po.
Atentzione:
fanteria calabresa, sos bersallieris de Rho.
E kie fiat Nicotera, ministru de s’internu?
Sole ‘e sete cruxes e fogu de s’infernu.
A s’Opera su Barberi, cannones a Mergellina.
Atentzione:
sparos murrales e matzas dae sero a chitzina.
Pedra no est s’òmine
s’òmine no est limone
e si no est pedra
no est petza pro cannone.
Caddu ‘e re
sa fìgia ‘e unu re
s’umbra ‘e unu re
e sa bogia ‘e unu re.
Petzi kie est re
podet scontriare unu re.
Su giogu ‘e sos potentes
est de cambiare si bolent
de sos bentos sas currentes.
E sos limones in Palermu? Pendulaiant dae ramos,
faghende umbra a su samben de poberos cristianos.
Kie fiat Pinna? Un cuestore, de Garibaldu amigu.
Atentzione:
fusiladuras de massa, intro su casteddu antigu.
E sa tassa ‘e su trigu? Totu s’Emìlia irrujada
s’inchendet de fùria, brujat in sa subugiada.
Stadu ‘e assèdiu, sparos, sa trupa abbarracat.
Atentzione:
lenu scurriat su riu dae Cremona a Ferrara.
Ite nùmen teniat s’abba mudada in pantanu?
Masellu a sàmben caente ‘e su pòpulu italianu.
Una brigada intrea isperdida in su tretu.
Atentzione:
sordados presos a sos arbores, a sos arbores de litu.
S’òmine no est pedra
s’òmine no est limone
e ca no est pedra
nen mancu est petza ‘e cannone.
A dinco sa betza
carre at bòrfidu
su masellàiu
ant luego infurcadu;
e unu re dae caddu
est fintzas furriadu
e in mesus ‘e su salnitru
imboladu,
ke a su tempus
de su mannu furore
cando su betzu imperadore
a morte cundennaiat
chie faxiat a s’amore.
Ses sas colunnas in ordine, su giogu est spatzadu.
In su padru bellu de Italia b’at fragu ‘e brujadu.
Unu filu ruju ligat totu, totu custas fainas.
Atentzione:
Intro bi semus totu, est su podere chi disatinat.
Contributed by Bernart Bartleby - 2014/6/15 - 10:28
Esiste un primo provino grezzo interpretato in solitudine al pianoforte, in cui la voce di Dalla è davvero commovente, chi ama questo straordinario capolavoro dedicato al periodo postunitario italiano lo può ascoltare in "Nevica sulla mia mano" Sony 2013.
Flavio Poltronieri - 2014/11/17 - 15:32
×
![]()
Note for non-Italian users: Sorry, though the interface of this website is translated into English, most commentaries and biographies are in Italian and/or in other languages like French, German, Spanish, Russian etc.
Testo di Roberto Roversi
Musica di Lucio Dalla
Da "Anidride Solforosa"
Le parole incrociate, canzone in forma di "definizioni da cruciverba", è probabilmente la più bella canzone di tutto l'album, e forse dell'intera carriera di Lucio Dalla. Una canzone che, ancora adesso, al risentirla mette i brividi, ma non solo di emozione; li mette di rabbia. Perché, ripercorrendo la storia di questo paese, anche dopo l'anno 1974 in cui il grande Roversi la scrisse, il valore delle parole finali non ha cessato di esistere e si è anzi acuito: il potere offende, e ha offeso sempre di più, dalle stragi alle logge massoniche, dalle mafie alla repressione, dalla Lockheed a Carlo Giuliani. Del tutto inutile ed ozioso, come si leggeva ad esempio nel commento finora presente in questa pagina, disquisire sulle caratteristiche vocali o sul "personaggio" di Lucio Dalla, o addirittura sul fatto che quest'ultimo "meritasse" o meno una canzone così bella: è una sua canzone, con un testo straordinario scritto da uno dei maggiori poeti d'impegno civile che questo paese abbia. Difficilmente la immaginerei cantata da qualcun altro; e tanto basta.
La canzone era già stata eseguita da Dalla nei concerti effettuati l'anno precedente insieme a Francesco De Gregori, Antonello Venditti e Maria Monti, ed infatti è inserita nel disco Bologna 2 settembre 1974 (dal vivo); presentando il brano Dalla dice che il protagonista della canzone è il protagonista della storia, e cioè il popolo (ed infatti nel testo sono raccontati molti episodi della storia d'Italia).
Nel disco dal vivo, tra l'altro, il verso «fucilazioni in massa, dentro al castello antico» viene modificato in «spari, capestri e mazze, dentro al castello antico», e mancano i tre versi «Il gioco dei potenti/è di cambiare se vogliono/anche la corsa dei venti». Nel sottofondo musicale la fisarmonica cita la melodia della canzone popolare siciliana Ciuri ciuri. [RV]
dieci canzoni su testi di Roberto Roversi
Anidride Solforosa - La borsa valori - Ulisse coperto di sale - Carmen Colon - Tu parlavi una lingua meravigliosa - Mela di scarto - Merlino e l'ombra - Non era più lui - Un mazzo di fiori - Le parole incrociate